Stłuszczenie wątroby – co to jest?

Stłuszczenie wątroby to dość częsty problem, który wbrew obiegowej opinii nie wynika tylko i wyłącznie z nadmiernego spożywania alkoholu. Jest to stan, w którym dochodzi w naszej wątrobie do nadmiernego gromadzenia się tłuszczu. Towarzyszy temu nierzadko nieznacznie nasilony stan zapalny. Stłuszczenie wątroby przebiega często niemalże bezobjawowo, a osoba z tą chorobą dowiaduje się o tym fakcie podczas rutynowego badania USG. Diagnoza stłuszczonej wątroby wiąże się nierzadko z poczuciem winy oraz wstydu, ponieważ podświadomie wiążemy ją z nadużywaniem alkoholu. 

W zależności od przyczyn dzielimy stłuszczenie wątroby na alkoholowe stłuszczenie wątroby oraz niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Nierzadko zdarzają się formy pośrednie, w których do stłuszczenia wątroby przyczynia się nadużywanie alkoholu oraz zespół metaboliczny. W poniższym artykule postaramy się krótko podjąć temat alkoholowego stłuszczenia wątroby i skupimy się przede wszystkim na niealkoholowym stłuszczeniu wątroby. Czy stłuszczenie wątroby jest groźne?

Kiedy źródłem stłuszczenia jest alkohol, a kiedy przyczyną jest dieta?

Głównym czynnikiem różnicującym, czy stłuszczenie wątroby wynika z nadmiernego spożywania alkoholu czy też nieodpowiedniej diety jest wywiad. Alkoholowe stłuszczenie wątroby rozpoznaje się przy występowaniu stłuszczenia oraz nadmiernej konsumpcji alkoholu. Granica dawki alkoholu pozostaje jednak stosunkowo płynna i w dużej mierze zależy ona od naszych predyspozycji alkoholu. Obecnie uznaje się, że alkoholowe stłuszczenie wątroby można rozpoznać przy spożywaniu ponad 30 gramów czystego alkoholu na dzień przez mężczyznę oraz 20 gramów czystego alkoholu na dzień przez kobietę. W przypadku, w którym pacjent nie spożywa alkoholu w nadmiernych ilościach oraz nie przyjmuje leków uszkadzających wątrobę rozpoznaje się niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. 

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – nie tylko stłuszczenie

O niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby mówimy wtedy, kiedy ilość tłuszczu w hepatocytach przekracza 5%. Hepatocyty to komórki naszej wątroby – są odpowiedzialne za procesy detoksykacyjne oraz produkcję wielu różnych białek. Na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby składa się:

• niealkoholowe stłuszczenie wątroby – najczęściej łagodne, stanowi nawet 80% wszystkich przypadków niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby,
• niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby – rozwija się na podłożu niealkoholowego stłuszczenia i jest związane z progresją w kierunku marskości wątroby, a także wysokim ryzykiem powikłań oraz zgonu.

Te dwa procesy są ze sobą nieodłącznie związane oraz wzajemnie się przeplatają. Przyczynami niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby są pokarmy bogate w tłuszcze nasycone oraz rafinowane węglowodany (np. fast-food), mała aktywność fizyczna, nadwaga i otyłość. Główną rolę w rozwoju niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby odgrywa wątrobowa oraz obwodowa insulinooporność oraz stres oksydacyjny.

Komu grozi niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby?

Stłuszczenie wątroby grozi przede wszystkim osobom które:

• mają nadwagę bądź otyłość, szczególnie brzuszną,
• cukrzycę typu 2,
• zespół policystycznych jajników,
• dyslipidemię lub nadciśnienie,
• niedoczynność tarczycy,
• hipogonadyzm,
• obturacyjny bezdech senny,
• łuszczycę.

U około 90% pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby stwierdza się przynajmniej jeden z powyższych czynników ryzyka. Warto zaznaczyć, że w rzadkich przypadkach stłuszczenie wątroby może rozwijać się u pacjentów, którzy nie mają czynników ryzyka oraz nie spożywają alkoholu w nadmiernych ilościach. 

Stłuszczenie wątroby często daje niewiele objawów

Stłuszczeniowa choroba wątroby często nie daje żadnych objawów. Sprawia to, że diagnoza stłuszczenia wątroby następuje często po wielu latach chorowania. Zdarza się, że pacjent odczuwa delikatne pobolewania pod prawym podżebrzem. Pacjentowi towarzyszyć może zmęczenie lub złe samopoczucie. Niestety, objawy te są bardzo niespecyficzne i sprawiają, że pacjent nie zgłasza się do lekarza. Czasami zdarza się również, że dochodzi do nieznacznego podniesienia się parametrów wątrobowych takich jak ALAT. Pamiętaj, że prawidłowe wyniki enzymów wątrobowych nie wykluczają procesu chorobowego zachodzącego w wątrobie. W przypadku rozpoznania stłuszczenia wątroby lekarz najczęściej decyduje się na diagnostykę pod kątem chorób takich jak cukrzyca, otyłość czy też dyslipidemia.

Stłuszczenie wątroby wiąże się z wyższym ryzykiem śmierci

Wielu z nas słysząc o stłuszczeniu wątroby nie myśli o jego negatywnych konsekwencjach. Uznajemy, że stłuszczenie wątroby niczym nie różni się od dodatkowych kilogramów. Niestety, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby wiąże się z podwyższonym ryzykiem śmierci. Wynika to z faktu, że jest ona najczęściej wynikiem zespołu metabolicznego. Stłuszczeniowa choroba wątroby może także przechodzić we włóknienie wątroby oraz jej marskość. Choć zdarza się to stosunkowo rzadko, to niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby może prowadzić do niewydolności wątroby. 

USG – podstawowe, ale nie jedyne badanie w rozpoznawaniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby

Badanie ultrasonograficzne cechuje jego wysoka wszechstronność oraz dość duża dokładność. Pozwala obejrzeć nie tylko pęcherz moczowy, prostatę czy też nerki, ale właśnie omawianą wątrobę. USG to podstawowe badanie, które wykonuje się w przypadku podejrzenia stłuszczenia wątroby. Nie jest to jednak badanie jedyne. Ocenia się również wątrobę w skali FIB-4. Stosuje się także elastografię. Pozwala ona na ocenę zaawansowania stłuszczenia oraz wyodrębnienia chorych z zaawansowanym włóknieniem oraz marskością wątroby. Jako że niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby jest diagnozą, którą stawia się w dużej mierze z wykluczenia, wykonuje się także inne badania. Do badań tych należą:

• choroby autoimmunologiczne,
• wirusowe zapalania wątroby typu B oraz C,
• zapalne choroby jelit,
• zaburzeń gospodarki żelazowej,
• choroba Wilsona,
• niedobór alfa-1-antytrypsyny.

Ważny jest także wywiad dotyczący leków. Przed wizytą u lekarza rodzinnego bądź gastrologa przygotuj listę przyjmowanych przez Ciebie medykamentów. Pamiętaj, aby umieścić na niej wszystkie leki, w tym także suplementy, które przyjmujesz.

Jak leczy się niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby?

Leczenie koncentruje się na zmianach w stylu życia. Podstawowym sposobem leczenia stłuszczenia wątroby jest redukcja masy ciała oraz zaprzestanie spożywania alkoholu. Ważne jest jednak, aby wybrać taką dietę, która zapewni utratę masy ciała nie większą niż pół kilograma na tydzień. Konieczne jest także uwzględnienie odpowiedniej ilości aktywności fizycznej. Pomocne w leczeniu stłuszczenia wątroby jest także zaprzestanie palenia papierosów. Dieta oraz ruch sprawi, że Twoja insulinooporność poprawi się, a wątroba stopniowo dojdzie do siebie.

Na podstawie:

https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2020/09/Postepowanie-z-chorymi-na-niealkoholowa-stluszczeniowa-chorobe-watroby-NAFLD-%E2%80%93-rekomendacje-dla-lekarzy-podstawowej-opieki-zdrowotnej.-Opracowane-na-podstawie-zalecen-Polskiej-Grupy-Ekspertow-NAFLD.pdf