Objaw Raynauda – czy można go wyleczyć?

Reumatologia to bardzo szeroka dziedzina medycyny. Jej objawy są wszechstronne, niemniej jednak skupiają się zazwyczaj na bólu stawów, problemach z nerkami czy też wykwitami na skórze. Zdarza się też, że w przypadku chorób reumatologicznych niektóre kobiety mają problem z zajściem w ciążę lub jej donoszeniem. W wielu chorobach reumatologicznych dochodzi także do zwyrodnienia stawów. Do innych objawów chorób należą także objawy psychiczne, które nad wyraz często występują w chorobach takich jak toczeń rumieniowaty układowy. Wydawać się więc może, że choroby reumatologiczne dają względnie stałe w czasie objawy, których nie można dostrzec z sekundy na sekundę. Co ciekawe, niektórzy z nas doświadczają napadowego blednięcia palców, a następnie ich zsinienia oraz przekrwienia. Dzieje się tak często pod wpływem zimna, stresu, bądź dymu tytoniowego. Zjawisko to określa się mianem objawu Raynauda (czytaj. Reno). W zależności od podłoża objawu Raynauda dzielimy go na pierwotny objaw Raynauda (zwany także chorobą Raynauda) oraz wtórny objaw Raynauda (zwany wcześniej zespołem). 

Dlaczego palce bledną u nas wszystkich pod wpływem zimna?

Nasze ciało ma dość dużo mechanizmów, które mają nas zabezpieczać przed nadmierną utratą ciepła oraz – wprost przeciwnie – przed przegrzaniem. Do mechanizmów tych należy pocenie się podczas upałów oraz dreszcze w czasie chłodu. W przypadku ciepłej pogody nasze naczynia krwionośne w skórze rozszerzają się co sprawia, że oddajemy więcej ciepła. Zimna pogoda z kolei powoduje, że dostajemy gęsiej skórki, a włosy pokrywające nasze ciało unoszą się nieznacznie. Ponadto, kiedy jesteśmy narażeni na chłód nasze naczynia krwionośne kurczą się, a ręce stają się blade. Pozwala to zminimalizować utratę ciepła. Na szczęście pod wpływem ciepła nasze palce naturalnie powracają do różowawego, cielistego koloru. Dzięki tym złożonym mechanizmom nasz organizm precyzyjnie kontroluje temperaturę naszego ciała. Tym samym temperatura naszego organizmu jest stała i rośnie tylko pod wpływem chorób przebiegających z gorączką, długiego przebywania w gorącym pomieszczeniu lub narażenia na słońce.

Dlaczego u niektórych palce nadmiernie bledną, a później są sine i czerwienieją?

U części z nas pod wpływem czynników stresowych dochodzi do nadmiernego skurczenia się naczyń krwionośnych. Zmiany te, polegające na blednięciu, sinieniu i zaczerwienieniu widoczne są zwykle na palcach rąk. Zdarza się jednak, że pojawiają się także na małżowinach usznych oraz na nosie. Rzadko opisuje się przypadku napadowego blednięcia palców stóp, co wynika z faktu noszenia przez nas skarpetek oraz butów. Po fazie zblednięcia dochodzi do fazy zastoju, w której palce stają się sine. Wynika to z faktu, że krew zalegająca w palcach staje się odtlenowana. Po fazie tej następuje faza przekrwienia, która wynika z kolei z nadmiernej reakcji naszego organizmu. Należy zaznaczyć, że objaw Raynauda występuje przede wszystkim u młodych kobiet.

Viva la France, czyli trzy etapy objawu Raynauda

Przebieg objawu Raynauda można przyrównać do flagi Francji: 

– w pierwszej fazie dochodzi do zblednięcia – biały

– druga faza to zasinienie – niebieski

– w trzeciej fazie dochodzi do przekrwienia – czerwony

Epizod ma trzy fazy, a objawy praktycznie zupełnie ustępują po trzecim etapie.

Objaw pierwotny, objaw wtórny – czyli dlaczego ważna jest diagnostyka

Objaw Raynauda występuje zazwyczaj jako pierwotny objaw Raynauda. Oznacza to, że nie ma on uchwytnej przyczyny. Pierwotny objaw Raynauda odpowiada za około 80% wszystkich objawów Raynauda. Ważne jest jednak, aby zróżnicować go z wtórnym objawem Raynauda, który towarzyszy różnego rodzaju chorobom reumatologicznym takim jak twardzina układowa. Leczenie wtórnego objawy Raynauda jest przyczynowe. Oznacza to, że leczenie podstawowej choroby reumatologicznej pozwala znacząco zminimalizować występowanie objawu Raynauda. Warto także zaznaczyć, że u osób z pierwotnym zespołem Raynauda ryzyko rozwinięcia się choroby reumatologicznej w przyszłości jest wyższe niż u osoby, która tego objawu nie ma. Co ważne, w przypadku pierwotnego objawu Raynauda nie dochodzi do zmian naczyniowych w naszych palcach.

Jak lekarz stawia rozpoznanie?

Rozpoznanie objawu Raynauda opiera się przede wszystkim na wywiadzie z pacjentem. Zdarza się, że pacjenci pokazują zdjęcia oraz filmy, które nagrali u siebie, kiedy doświadczali objawu. W bardzo rzadkich przypadkach przeprowadza się próbę prowokacyjną, aby wywołać objaw w obecności lekarza. W przypadku występowania objawu Raynauda u młodych, zdrowych kobiet przeprowadza się diagnostykę w ograniczonym zakresie. Pierwotny objaw Raynauda jest chorobą, z której generalnie się wyrasta. U osób, które prezentują objaw Raynauda, a są u nich przesłanki do dalszej diagnostyki takie jak choroba reumatologiczna w rodzinie, niepowodzenia położnicze, wystąpienie objawu po trzydziestym roku życia, mężczyzn itd. wykonuje się dokładniejszą diagnostykę. W przypadku nagłego wystąpienia objawu Raynauda u osoby starszej konieczne jest wykluczenie choroby nowotworowej. 

Jak żyć z objawem Raynauda?

Objaw Raynauda, choć względnie niegroźny, może nam skutecznie utrudnić życie. Pierwszą linią obrony są ciepłe rękawiczki oraz czapka. Sprawią one, że nasze palce oraz uszy nie będą miały kontaktu z zimnym powietrzem. Niezalecane jest również palenie tytoniu oraz picie kawy. Pomocne mogą być również miejscowe maści z nitrogliceryną. Zdarza się, że w przypadku uporczywego objawu Raynauda lekarz decyduje się na wprowadzenie leków takich jak amlodypina. Mają one działanie rozszerzające na nasze naczynia krwionośne. Co ważne, jeżeli masz objaw Raynauda – powiedz o tym także swojemu lekarzowi rodzinnemu oraz kardiologowi. Leki z grupy beta-blokerów, które są powszechnie stosowane w leczeniu nadciśnienia oraz niewydolności serca, są przeciwwskazane przy objawie Raynauda. Pamiętaj jednak, aby pod żadnym pozorem nie odstawiać ich na własną rękę.