Powiązanie męskiego wyglądu z testosteronem wydaje się naturalne. Widząc bardzo męskiego, umięśnionego mężczyznę podświadomie przypisujemy mu wysokie poziomy testosteronu. Z kolei mężczyznom dotkniętym ginekomastią czy też mężczyznom bardzo szczupłym i nieowłosionym przypisujemy niskie poziomy testosteronu. Nasze podświadome myślenie nie jest jednak do końca prawidłowe. Dlaczego? Jak testosteron wpływa na nasze ciało? Zachęcamy do lektury poniższego artykułu.
Testosteron – męski hormon. Jego temat dość często poruszamy na blogu, co wynika z faktu, że badacze w ostatnich latach przypisują mu coraz większą rolę. Równocześnie coraz więcej wiemy na temat wpływu jego niedoboru na nasze ciało. Testosteron, będący hormonem sterydowym, odgrywa kluczową rolę w męskim organizmie. Jego wpływ jest nie do przecenienia – wpływa zarówno na nasze ciało, jak i na naszą psychikę. W poniższym artykule postaramy się przybliżyć konkretny sposób działania testosteronu. Kiedy zaczyna się jego działanie? I czy jego niedobór może negatywnie rzutować na wygląd naszego ciała?
Spis treści
Testosteron – krótka historia odkrycia
Historia badań nad testosteronem sięga już końcówki XIX wieku. Może zabrzmi to szokująco, ale francuski lekarz i badacz Charles Édouard Brown-Séquard wielokrotnie wstrzykiwał sobie płyn, który uzyskał z jąder psów lub świnek morskich. Zauważył u siebie wzrost siły mięśniowej, poprawę zdolności umysłowych oraz łatwiejsze oddawanie moczu i stolca. Na początku XX wieku opisano zespół objawów, który określano mianem męskiego klimakterium. Składało się na niego bezsenność, nerwowość, depresja oraz pogorszenie libido. Tym samym przeczy to tezie, jakoby niedobór testosteronu był efektem mody czy też wymysłem. Miliony mężczyzn cierpiało z powodu niedoboru testosteronu na długie lata przed wprowadzeniem hormonalnej terapii zastępczej.
Testosteron – jego działanie zaczyna się na długo przed urodzeniem
Mało osób zdaje sobie sprawę, że działanie testosteronu zaczyna się na długo przed urodzeniem. To testosteron stymuluje różnicowanie się płci. To również on odpowiada za rozwój jąder oraz prącia w życiu płodowym. Ponadto sprawia, że w okolicach siódmego miesiąca ciąży jądra zstępują do moszny. Produkcja testosteronu zachodzi w komórkach Leydiga, które ściśle współpracują z nadnerczami. Różnicowanie płci to bardzo trudny i złożony temat, który postaramy się podjąć w jednym z nadchodzących artykułów na temat zespołu Klinefertera.
Skąd organizm wie, ile testosteronu produkować?
Gospodarka hormonalna to bardzo ścisła sieć powiązań pomiędzy naszym układem nerwowym, immunologicznym, pokarmowym oraz narządami wydzielania wewnętrznego. Niemniej jednak główną rolę w regulowaniu produkcji hormonów odgrywają w naszym organizmie pętle ujemnych sprzężeń. W przypadku testosteronu nasze podwzgórze produkuje GnRH, które pobudza naszą przysadkę do produkcji hormonu luteinizującego. Hormon luteinizujący z kolei pobudza nasze jądra do produkcji testosteronu. Testosteron hamuje wydzielanie GnRH. Regulację produkcji testosteronu można więc przyrównać do działania testosteronu. Dlaczego ten mechanizm jest tak ważny? Nieumiejętna oraz nadmierna stymulacja zewnątrzpochodnym testosteronem może prowadzić do głębokiego zaburzenia pracy omawianej pętli. Zdarza się, że “domowe” stosowanie testosteronu prowadzi do zmniejszenia się objętości jąder oraz trwałego zaburzenia ich pracy. Kuracja testosteronem na własną rękę może prowadzić do całego szeregu negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Tym samym bardzo ważnym jest, aby w przypadku niedoboru testosteronu wybrać odpowiedniego lekarza, który zna się na zagadnieniach andrologicznych.
Jak testosteron wpływa na nasze ciało?
Wpływ testosteronu na nasze ciało jest bardzo szeroki. Z jednej strony rosnące stężenia testosteronu odpowiadają za rozpoczęcie procesu dojrzewania. To testosteron odpowiada za duży skok pokwitaniowy u mężczyzn oraz rozwinięcie się męskich cech. Testosteron odpowiada też za wzrost masy mięśniowej oraz kostnej. Wiadomo też, że testosteron współdziała z witaminą D w regulowaniu naszej gospodarki mineralnej, a tym samym zapewnieniu odpowiedniej siły naszych kości. Wykazano też, że testosteron podnosi siłę mięśniową oraz powoduje zmniejszenie się ilości tkanki tłuszczowej. Zjawisko to może być szczególnie ważne w przypadku starszych mężczyzn cierpiących na niedobór testosteronu. Zbyt mała siła mięśniowa może bowiem być przyczyną groźnych dla zdrowia i życia upadków. Upadek w połączeniu z obniżoną masą kostną nierzadko kończy się trudno gojącym się złamaniem oraz długotrwałą hospitalizacją.
Owłosiona klatka – wysoki poziom testosteronu?
Jak wspomnieliśmy na początku – wielu z nas utożsamia silne owłosienie z wysokim poziomem testosteronu. Nie jest to jednak skojarzenie do końca prawdziwe. Jak to możliwe? Nasze owłosienie zależy nie tylko od stężenia testosteronu, ale przede wszystkim od genetyki, wieku oraz rozmieszczenia i ilości receptorów dla testosteronu. Zdarza się więc, że mężczyźni z wysokim poziomem testosteronu nie mają owłosionej klatki piersiowej. Ponadto owłosiona klatka piersiowa nie oznacza, że dany mężczyzna nie ma niedoboru testosteronu. Pamiętaj, że każde rodzaj owłosienia u mężczyzny – a nawet jego zupełny brak – znajduje się w granicach normy. Podobnie rzecz ma się w przypadku owłosienia brzucha.
Wpływ testosteronu na naszą twarz
W wielu badaniach wykazano także, że wysokie stężenie testosteronu wpływa na wygląd naszej twarzy. Testosteron nadaje naszej twarzy męski wygląd oraz promuje powiększenie się żuchwy oraz szczęki. Niemniej jednak efekt ten odnosi się głównie do życia płodowego oraz okresu dojrzewania. Wynika to z faktu, że po okresie dojrzewania wygląd naszej twarzy oraz kształt naszych kości jest już ustalony, a tym samym wpływ hormonów na wygląd naszej buzi pozostaje stosunkowo niewielki.
Testosteron a trądzik
Nadmierna produkcja testosteronu może prowadzić do nasilenia się trądziku. Wynika to z faktu pobudzania gruczołów łojowych do zwiększonej produkcji łoju oraz nasilenia się reakcji zapalnej. Efekt ten obserwujemy przede wszystkim u osób, które stosują zastrzyki z tego hormonu własną rękę. Jest to klasyczny przykład, jak testosteron wpływa na nasze ciało. Kolejnym efektem działania testosteronu jest powodowanie łysienia. Przejawia się to stopniowym pojawianiem się zakoli.