Choroby dotykające jelita cienkiego oraz jelita grubego mają wiele różnych przyczyn. Nic więc dziwnego, że zapalenia jelit to bardzo szeroka i niezmiernie dotkliwa grupa chorób. Klasycznie możemy je podzielić na zapalenia swoiste oraz zapalenia nieswoiste. O ile w ostatnich latach stale rośnie świadomość na temat choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelit, o tyle mikroskopowe zapalenie jelit pozostaje dla wielu z nas niezrozumiałą chorobą. Czym jest mikroskopowe zapalenie jelit? Czym różni się od nieswoistych zapaleń jelit? Czy można je wyleczyć?
Spis treści
Mikroskopowe zapalenie jelit – czyli jakie?
Mikroskopowe zapalenie jelit jest to choroba charakteryzująca się przede wszystkim wodnistą biegunką. W porównaniu do wrzodziejącego zapalenia jelit oraz choroby Leśniowskiego-Crohna biegunka ta jest praktycznie zawsze pozbawiona krwi. Mikroskopowe zapalenie jelit to przewlekła, zapalna choroba o dwóch podtypach, których objawy oraz leczenie są dość podobne. Tym samym w poniższym wpisie pominiemy część histopatologiczną. Jak sama nazwa wskazuje, śluzówka jelita wydaje się być, na pierwszy rzut oka, niezmieniona. Tym samym zmiany zapalne są widoczne dopiero pod mikroskopem. Warto zaznaczyć, że wraz ze wzrostem średniej wieku naszej populacji, problem mikroskopowego zapalenia jelit będzie narastał.
Kto choruje na mikroskopowe zapalenie jelit?
Chociaż zachorować może każdy w praktycznie dowolnym wieku, to na mikroskopowe zapalenie jelit chorują najczęściej kobiety po pięćdziesiątym roku życia. Kobiety chorują od dwóch do trzech razy częściej niż mężczyźni. Sama patogeneza mikroskopowego zapalenia jelit pozostaje dość niejasna. Naukowcy wskazują, że choroba ta jest wieloczynnikowa. Jednym z głównych źródeł objawów jest uszkodzenie ściany jelita oraz zwiększenie przepuszczalności dla niektórych substancji. Prawdopodobnie niemałą rolę odgrywa również zaburzone wchłanianie żółci. O ile sama etiopatogeneza choroby wymaga dalszych badań, o tyle znamy jednak pewne czynniki ryzyka zachorowania na omawianą chorobę. Czynnikami ryzyka są:
- palenie tytoniu podniosi ryzyko zachorowania nawet czterokrotnie,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- stosowanie leków takich jak inhibitory pompy protonowej,
- stosowanie niektórych leków przeciwdepresyjnych na przykład SSRI,
- skłonność genetyczna,
- chorowanie na inne choroby autoimmunologiczne takie jak cukrzyca typu pierwszego czy celiakia wydaje się być głównym czynnikiem ryzyka,
- zapalenia innych części przewodu pokarmowego.
Jakie są objawy mikroskopowego zapalenia jelit?
Głównym i podstawowym objawem mikroskopowego zapalenia jelit jest przewlekła, bezkrwawa biegunka. Może pojawić się ona zarówno nagle z dnia na dzień, jak i narastać tygodniami, a nawet miesiącami. Biegunce towarzyszą zazwyczaj takie objawy jak:
- ból brzucha,
- nagłe parcie na stolec,
- objawy nietrzymania stolca,
- wybudzenia w nocy,
- utrata masy ciała, a nawet pojawienie się objawów niedożywienia.
Objawom tym nierzadko towarzyszy uczucie przewlekłego zmęczenia. Wiąże się ono z rozwijaniem objawów depresyjnych, a nawet obezwładniającym poczuciem beznadziejności własnego stanu. Warto zaznaczyć również, że objawy mikroskopowego zapalenia jelit mogą nakładać się z objawami zespołu jelita drażliwego. Niektórzy pacjenci zgłaszają również bóle mięśni oraz stawów.
Jak diagnozuje się mikroskopowe zapalenie jelit?
Podejrzenie mikroskopowego zapalenia jelit wysuwane jest na podstawie objawów klinicznych. Aby je potwierdzić bądź wykluczyć należy wykonać endoskopię dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Podczas endoskopii pobierane są wycinki, które są następnie oceniane pod mikroskopem przez odpowiednio wykwalifikowanego lekarza. Warto również zaznaczyć, że wyniki „badań z krwi” nie pozwalają ani na potwierdzenie, ani na wykluczenie choroby. Jest tak dlatego, że w mikroskopowym zapaleniu jelit mogą zarówno występować jak i nie występować dodatnie wskaźniki takie jak czynnik reumatoidalny, przeciwciała przeciwko mitochondrialne AMA czy też przeciwciała przeciwko Saccharomyces cerevisiae. W postawieniu diagnozy pomocne okazuje się nierzadko oznaczenie kalprotektyny w kale, ale podobnie jak w przypadku wyżej omawianych wskaźników nie ma ono decydującego głosu w diagnostyce. Tym samym kolonoskopia jest konieczna, aby postawić rozpoznanie omawianej choroby. Choć badanie to może być dla wielu z nas powodem lęku, to należy zaznaczyć, że jest to badanie bezpieczne.
Czy mikroskopowe zapalenie jelit można leczyć?
Odpowiedź brzmi: tak. O ile mikroskopowe zapalenie jelit nie wpływa na długość życia, o tyle znacząco obniża jego jakość. Podstawową metodą leczenia jest ograniczenie czynników ryzyka. Tym samym lekarz zaleci Pani bądź Panu zaprzestanie palenia. Równocześnie przeanalizuje przyjmowane przez Panią leki. Pomocne może być także ograniczenie ilości pitej kawy oraz ograniczenie spożywania nabiału. Warto zaznaczyć, że nie należy odstawiać zaleconych wcześniej leków na własną rękę. Powinno się jednak unikać brania leków na własną rękę. Zdarza się również, że lekarz w celu ograniczenia biegunki zaproponuje Państwu zastosowanie niektórych leków przeciwbiegunkowych. Kolejnym etapem leczenia jest stosowanie glikokortykosteroidów takich jak budezonid. Stosuje się go zazwyczaj przez 6-8 tygodni. Jest to lek przyjmowany doustnie, który działa przede wszystkim lokalnie w jelitach. Warto zaznaczyć, że samo leczenie mikroskopowego zapalenia jelit nie wymaga hospitalizacji. W zależności od tego, czy ustępują objawy omawianej choroby lekarz zaproponuje inną formę leczenia bądź zakończy leczenie.