Kamica nerkowa to powszechnie występujący problem. Przesiewowe badania wskazują, że sporadyczne występowanie kamieni w naszych drogach moczowych może dotyczyć nawet piętnastu procent populacji. Lokalizują się one najczęściej w naszych miedniczkach nerkowych. Bardzo często pozostają jednak zupełnie bezobjawowe. Nie stanowią one wtedy problemu zdrowotnego oraz typowo nie wiążą się z ryzykiem powstania przewlekłej choroby. Czym innym jest jednak napad kolki nerkowej na tle kamicy układu moczowego. Związany jest on z przesunięciem się kamienia oraz utrudnionym odpływem moczu w nerce. Prowadzi to do powstania bardzo silnych dolegliwości bólowych, a nawet objawów takich jak nudności czy wymioty. Dlaczego powstają kamienie
w nerkach? Jakie jest na nie remedium? Czemu u niektórych kamica nerkowa ustępuje samoistnie, a u innych wymaga specjalistycznego leczenia?
Spis treści
Kolka nerkowa to objaw, a kamica to choroba
Na wstępie warto zaznaczyć, że kolka nerkowa jest objawem „z nerek”, który może wynikać z różnych przyczyn.
Na potrzeby tego artykułu będziemy w tym artykule omawiać kamicę nerkową jako przyczynę kolki nerkowej. Innymi przyczynami kolki nerkowej są choroby takie jak odmiedniczkowe zapalenie nerek czy też zastój moczu.
Na czym polega kolka nerkowa?
Większość kamieni nerkowych nie daje objawów. Niemniej w momencie, w którym dochodzi do ich przemieszczenia może dojść do utrudnienia odpływu moczu. Tym samym rośnie ciśnienie hydrostatyczne w tej części moczowodu, która znajduje się ponad kamieniem. Prowadzi to do powstania bardzo silnych dolegliwości bólowych. Ból jest opisywany zazwyczaj jako bardzo silny, nawet najsilniejszy w życiu. Jego charakter może być jednak różny – może być zarówno tępy, jak i ostry czy przeszywający. Ból lokalizuje się najczęściej w dolnej części pleców oraz promieniuje do pachwin oraz zewnętrznych narządów płciowych. Bólowi nierzadko towarzyszą wymioty oraz nudności. Związane jest to z podrażnieniem unerwienia autonomicznego (tzw. kryza Dietla). Nieco rzadziej pojawić może się może także biegunka. W przypadku zakażenia moczu, który ulega zastojowi, może dojść do powstania uogólnionych objawów infekcji takich jak gorączka lub dreszcze.
Skąd biorą się kamienie w naszych nerkach?
Geneza kamieni w naszych nerkach może budzić pewne zdziwienie. Często zdarza się, że słyszymy opinie, jakoby kamienie powstawały z piasku, który mimowolnie spożywamy z pożywieniem. Mit ten jest zupełnie nieprawdziwy. Nerki nie są przecież bezpośrednio połączone z jelitami. Naukowcy tłumaczą powstawanie kamieni nerkowych
na cztery różne sposoby, które uzupełniają się wzajemnie. Z jednej strony, w wyniku różnych sytuacji, dochodzi
w moczu do zwiększenia ilości substancji, które mają skłonność do krystalizowania się. Z drugiej strony spada ilość substancji zapobiegających wytracaniu się tych minerałów. Ponadto nierzadko dochodzi do wytrącania się kamieni na tle powstałej wcześniej infekcji. Powstawaniu kamieni sprzyja również zastój moczu. Niemałą rolę odgrywać może również wzrost stężenia substancji teoretycznie obojętnej, która obniża próg rozpuszczalności innych substancji. Należy zaznaczyć, że wyżej opisane teorie uzupełniają się wzajemnie i nie stoją do siebie w opozycji. Powstawanie kamieni jest przecież wieloczynnikowe.
Komu grozi kamica nerkowa?
Kamica nerkowa może dotknąć każdego w dowolnym wieku. Najczęściej są to jednak mężczyźni po trzydziestym roku życia. Nieco rzadziej zdarza się napad kolki nerkowej u kobiet. Bardzo rzadko obserwuje się z kolei kolkę nerkową u dzieci. Zauważono, że istnieją pewne czynniki, które sprzyjają powstawaniu i gromadzeniu się kamieni nerkowych. Należą do nich:
- przyjmowanie małej ilości płynów,
- praca w gorącym środowisku,
- spożywanie dużej ilości białek – na przykład w mięsie lub jajach,
- duża ilość szczawianów w diecie,
- spożywanie nadmiernych ilości wapnia oraz witaminy D3,
- zastój moczu,
- zakażanie układu moczowego – przede wszystkim takie, które przebiegają ze wzrostem pH moczu,
- istniejące wcześniej nieprawidłowości anatomiczne,
- predyspozycja genetyczna oraz występowanie kamicy nerkowej w rodzinie,
- płeć męska,
- otyłość oraz związany z nią zespół metaboliczny,
- nadciśnienie tętnicze,
- hiperurykemia oraz zbyt wysokie stężenia kwasu moczowego we krwi.
Jak sami z pewnością Państwo zauważyli, istnieje bardzo wiele czynników, które sprzyjają powstawaniu kamieni nerkowych.
Jak lekarz stawia rozpoznanie kolki nerkowej?
Podejrzenie kolki nerkowej stawia się przede wszystkim za sprawą dobrze zebranego wywiadu. Pozwala on określić rodzaj i charakter bólu oraz jego lokalizację. Dość dużą rolę odgrywa również badanie fizykalne pacjenta.
W diagnostyce obrazowej wykonuje się zazwyczaj USG. Badanie to jest zupełnie bezpieczne oraz bezbolesne.
W niektórych ośrodkach coraz częściej zamiast – lub równolegle do USG – wykonuje się tomografię komputerową. Badania te pozwalają na zobrazowanie nerek oraz miedniczek nerkowych oraz wykazanie w nich patologicznego złogu. W przypadku zastoju moczu można uwidocznić niewidoczny w prawidłowych warunkach moczowód. Diagnostyka obrazowa jest ważna, ponieważ pozwala na określenie wielkości kamienia, a tym samym umożliwia wybór prawidłowego postępowania. Popularne niegdyś zwykłe zdjęcia RTG tracą na swojej wadze za sprawą wzrostu dostępności wyżej opisanych metod. Ponadto niektórych kamieni na RTG nie widać.
Czy kolkę nerkową można zignorować?
Leczenie kamicy nerkowej oraz kolki nerkowej omówimy w jednym z nadchodzących artykułów. Niemniej należy już teraz podkreślić, że objawów kolki nerkowej nie należy ignorować. Silny ból zawsze powinien skłaniać nas do wizyty u lekarza bądź w szpitalnym oddziale ratunkowym. Zakażona kamica nerkowa może zagrażać naszemu zdrowiu,
a nawet życiu. Tym samym ważne jest wykonanie odpowiednich badań oraz wdrożenie prawidłowego leczenia.