Choroby reumatologiczne to bardzo duża pula różnych chorób. Choroby te różnią się od siebie wyglądem, objawami oraz pacjentami, których dotykają. Różne choroby reumatologiczne mogą dotykać również różnych elementów naszego ciała. Niektóre choroby reumatologiczne są uogólnione i zajmują niemalże każdy organ w naszym ciele, a inne dotykają ściśle określonego narządu bądź na przykład stawów. Ponadto nawet ta sama choroba może przebiegać w formie uogólnionej lub też miejscowej (na przykład toczeń rumieniowaty układowy). Do chorób, które dają głównie objawy miejscowe, zalicza się zespół Sjögrena. Zespół ten, zwany również zespołem suchości, występuje stosunkowo często, niemniej jednak nierzadko pozostaje nierozpoznany. Czy jest groźny? Kiedy warto zgłosić się do reumatologa?
Spis treści
Zespół Sjögrena – autoimmunologiczna choroba całego organizmu
Podstawowym źródłem zespołu Sjögrena jest nieprawidłowa reakcja odpornościowego naszego organizmu. W wyniku nieprawidłowej tolerancji własnych tkanek zaczyna on traktować je jako obce. Prowadzi to do produkcji całego szeregu komponentów reakcji odpornościowej. Dlaczego tak się dzieje? Uważa się obecnie, że niektórzy z nas posiadają predyspozycję genetyczną, która ujawnia się pod wpływem czynnika zewnętrznego. Nie poznano jeszcze do końca czynnika zewnętrznego, ale obecnie uważa się, że takim czynnikiem może być wirus Epstein-Barr, inny wirus bądź promieniowanie ultrafioletowe. Ostatecznie, w tym długim i skomplikowanym procesie dochodzi do zajęcia i zniszczenia prawidłowych tkanek. W gruczołach wydzielania zewnętrznego dochodzi do limfocytowego nacieku. W przypadku zespołu Sjögrena dochodzi do zajęcia przede wszystkim gruczołów łzowych oraz ślinowych. Niemniej jednak nawet w przypadku połowy chorych stwierdza się zmiany zapalne w obrębie innych tkanek takich jak stawy, skóra czy też płuca. Dość dobrze przeczy to tezie, jakoby zespół Sjögrena to tylko suche usta, które przecież można łatwo zwilżyć.
Kto choruje na zespół Sjögrena?
Na zespół Sjögrena może zachorować niemalże każdy. Według badań choruje na niego nawet jeden procent populacji. Dalej jest to jednak choroba, która występuje dwa razy rzadziej od najczęstszej choroby w reumatologii – reumatoidalnemu zapaleniu stawów. Zespół Sjögrena dotyka kobiety nawet dziewięć razy częściej niż mężczyzn. Najczęściej choroba objawia się w 45-55 roku życia. Bardzo częste jest współwystępowanie innych chorób reumatologicznych takich jak toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów czy też łuszczyca.
Zespół Sjögrena – jak się objawia?
Jak wskazuje tytuł artykułu – zespół Sjögrena objawia się nawracającą i nieustępującą suchością ust oraz oczu. Problem ten nie ustępuje po napiciu się wody. Ponadto do suchych ust nierzadko dołączają szybko psujące się zęby czy też nieprzyjemny zapach z ust. Nierzadko pojawiają się rany w ustach, infekcje grzybicze oraz afty. To wszystko wynika z faktu niedostatecznej produkcji śliny, która zawiera przecież liczne substancje, które chronią nasze szkliwo. Trudne staje się także połykanie – bez śliny nie jesteśmy w stanie odpowiednio zwilżyć naszego posiłku. W przypadku suchości oczu nierzadko odczuwamy piasek pod powiekami. Nasze oczy stają się zaczerwienione. Do częstych objawów, bo występujących nawet u 40% chorych należą bolesne stosunki płciowe. Wynika to z faktu niedostatecznej produkcji naturalnego lubrykantu przez gruczoły sromu. Do bardziej ogólnoustrojowych objawów zespołu Sjögrena należą:
– uczucie zmęczenia,
– pojawienie się suchego kaszlu,
– stan podgorączkowy,
– bóle mięśni,
– powiększenie węzłów chłonnych,
-objaw Raynauda – o którym opowiemy więcej w jednym z nadchodzących artykułów.
Jak przebiega zespół Sjögrena?
U większości z pacjentów przebieg zespołu Sjögrena określa się mianem łagodnego. Oznacza to, że choroba nie zajmuje innych narządów niż oczy czy też wspomniane ślinianki. Nie oznacza to jednak, że sama choroba jest niegroźna oraz nie obniża jakości życia. Wprost przeciwnie, przewlekła suchość może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. U około dziesięciu procent chorych choroba przyjmuje przebieg bardziej ogólnoustrojowy. Wiąże się wtedy ze znacznie gorszym rokowaniem.
Zespół Sjogrena możemy podzielić na dwie główne grupy:
– pierwotny zespół Sjögrena – u chorego, u którego wykluczono choroby takie jak AIDS, wcześniejsze napromieniowanie danej okolicy, sarkoidozę, amyloidozę oraz chorobę związaną z przeciwciałami IGG4.
– wtórny zespół Sjögrena – który pojawia się w wyniku innych chorób takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Podział ten jest bardzo ważny ponieważ pozwala na lepsze oraz trafniejsze leczenie zespołu suchości. Stwierdzenie, czy zespół suchości jest pierwotny czy wtórny stanowi jeden z najważniejszych elementów diagnostyki zespołu Sjögrena.
Co z tymi przeciwciałami?
W Internecie znajdziemy wiele informacji na temat przeciwciał, które pozwalają nam rozpoznać zespół Sjögrena. Pamiętaj jednak, że przeciwciała w reumatologii to trudny i nieco grząski temat. Często występują one u osób zdrowych lub chorujących na coś zupełnie innego na przykład na nowotwór. Ponadto nie zawsze występują one u osób chorych. Tym samym nie zalecamy samodiagnozowania się na podstawie objawów oraz wykonanych na własną rękę badań laboratoryjnych. Diagnoza w reumatologii stawiania jest na podstawie całego szeregu objawów oraz wskaźników badań laboratoryjnych, które muszą zostać dokładnie przeanalizowane przez doświadczonego w tym zakresie lekarza.