Zespół cieśni nadgarstka – objawy, przyczyny, leczenie

W obecnym świecie coraz więcej zawodów związanych jest z pracą przy komputerze. Sprawnie funkcjonujące ręce są do tego niezbędne, natomiast większość z nas nie przykłada uwagi do tego uwagi, uznając to za pewnik. Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, które nieleczone prowadzi do zaburzeń czucia i pogorszenia sprawności rąk. Jednym z czynników ryzyka jego wystąpienia jest długotrwałe przeciążanie nadgarstków, które występuje m.in. podczas wielogodzinnego pisania na klawiaturze. W ogólnej populacji zespół cieśni nadgarstka dotyka 9% kobiet oraz ok. 2% mężczyzn. W poniższym artykule skupimy się na omówieniu tej choroby i sposobów jej leczenia. 

Co to jest zespół cieśni nadgarstka?

Aby zrozumieć, co to jest zespół cieśni nadgarstka, w pierwszej kolejności zapoznać się należy z anatomią ręki i nadgarstka. Spójrzmy na nasze ręce od strony dłoniowej i zegnijmy je w nadgarstku. Kilka centymetrów powyżej miejsca zgięcia znajduje się kanał nadgarstka. Ograniczony jest on kośćmi nadgarstka oraz pasmami włókien troczka zginaczy. W jego środku biegnie między innymi nerw pośrodkowy, który jest bohaterem tego artykułu. 

Nerw pośrodkowy unerwia ruchowo większą część powierzchni dłoniowej ręki. Unerwienie ruchowe oznacza, że nerw bezpośrednio sprawuje pieczę nad skurczami podległych mu mięśni.

Z kolei czuciowo unerwia dłoniową część kciuka, palca wskazującego, palca środkowego i połowę palca serdecznego. Unerwienie czuciowe oznacza to, że nerw jest odpowiedzialny za odczucia sensoryczne, których doznajemy np. podczas dotykania skóry.

Długotrwały ucisk nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka może wywołać zespół cieśni nadgarstka. Co to oznacza dla chorego? Otóż wszystkie wyżej wymienione funkcje nerwu pośrodkowego zostają upośledzone, co wywołuje objawy choroby. 

Zespół cieśni nadgarstka – objawy

Pierwszymi symptomami, które odczuwają pacjenci to mrowienie, ból oraz drętwienie:

• kciuka,
• palca wskazującego,
• palca środkowego,
• połowy palca serdecznego.

Objawy nie zawsze są ograniczone do wyżej wymienionych palców, gdyż dyskomfort może obejmować całą rękę, przedramię, a nawet promieniować do łokcia. Początkowo dolegliwości pojawiają się podczas czynności takich jak prowadzenie pojazdu, czytanie gazet i książek, malowanie i praca przy komputerze. Ważną metodą, która może sugerować, że mamy do czynienia z zespołem cieśni nadgarstka jest nasilenie dolegliwości w nocy oraz ich ustąpienie podczas potrząsania rękami. 

Objawy zespołu cieśni nadgarstka obejmują:

• drętwienie, mrowienie oraz ból kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy palca serdecznego, 
• nasilenie dolegliwości w nocy,
• nasilenie dolegliwości podczas czynności, które obciążają nadgarstek,
• łagodzenie objawów podczas potrząsania ręki,
• utrata czucia ww. palców,
• zaburzenia chwytania przedmiotów.

W zaawansowanej postaci choroby nerw może zostać uszkodzony w większym stopniu. Objawiać się to może nawet całkowitą utratą czucia w obrębie kciuka, palca środkowego, wskazującego i serdecznego. Ponadto osłabione zostają mięśnie ręki. Do czynności, których wykonywanie staje się coraz trudniejsze, zalicza się te z wykorzystaniem chwytu, czyli np. zapinanie guzików i pisanie. 

Wszystkie wyżej wymienione objawy mogą sugerować, iż chorujesz na zespół cieśni nadgarstka. Diagnostyka przebiega na podstawie badania fizykalnego oraz wywiadu. Lekarze wiedzą, jak rozpoznać zespół cieśni nadgarstka dzięki specjalnym testom, które musi wykonać pacjent.

Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny

Schorzenie to ma charakter wieloczynnikowy. Przyczyną zespołu cieśni nadgarstka jest uszkodzenie nerwu pośrodkowego, które następuje poprzez zwiększone ciśnienie panujące w kanale nadgarstka, powtarzające się mikrourazy oraz zaburzenia przepływu krwi. Naukowcom do tej pory udało się zidentyfikować choroby oraz stany, które wiążą się z wyższym ryzykiem wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka.

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka:

• urazy nadgarstka, 
• praca związana z nadwyrężaniem nadgarstków np. przy komputerze, 
• reumatoidalne zapalenie stawów nadgarstka,
• cysty i guzy cieśni nadgarstka,
• ciąża,
• otyłość,
• zastoinowa niewydolność serca,
• cukrzyca, 
• wiek,
• alkoholizm,
• narażenie na toksyny,
• niewydolność nerek.

Rodzaje / typy schorzenia w zespole cieśni nadgarstka

Cieśń nadgarstka dzieli się na postać lekką, umiarkowaną oraz ciężką w zależności od nasilenia objawów. Pacjenci, u których zdiagnozowano lekką postać zespołu cieśni nadgarstka, przeważnie nie wymagają dalszych badań diagnostycznych. Jeżeli jednak pacjent choruje na zespół cieśni nadgarstka 2 stopnia lub zespół cieśni nadgarstka 3 stopnia, to lekarz może zalecić wykonanie elektromiografii (EMG). Badanie to pozwala na określenie pobudliwości poszczególnych mięśni. Jest złotym standardem w diagnostyce zespołu cieśni nadgarstka. Pozwala wykluczyć inne rozpoznania różnicowe i pomóc w określeniu dalszych decyzji terapeutycznych.

Test na zespół cieśni nadgarstka – jakie badania wykonać?

Kluczowym elementem diagnostycznym jest test na zespół cieśni nadgarstka. Na wstępie należy zaznaczyć, iż powinien on być wykonany przez lekarza, który prawidłowo go zinterpretuje. Polega on na wywieraniu ucisku na tunel nadgarstka przez około 30 sekund. Test ten jest pozytywny, gdy dojdzie do bólu lub parestezji w obrębie ręki. 

Istnieje kolejne ćwiczenie, które sugeruje zespół cieśni nadgarstka. Test Phalena:

• Ustaw ręce przed sobą w pozycji jak do modlitwy;
• Wyprostuj nadgarstki, trzymając zetknięte ze sobą opuszki palców;
• Skieruj dłonie ku dołowi, stykając je ze sobą powierzchniami grzbietowymi;
• Utrzymaj to ułożenie rąk przez minutę.

To badanie na zespół cieśni nadgarstka interpretowane jest jako pozytywne, w przypadku wystąpienia bólu lub parestezji w obszarze unerwianym przez nerw pośrodkowy.

Zespół cieśni nadgarstka w ciąży

Zespół cieśni nadgarstka w ciąży występuje aż u 62% kobiet. Zazwyczaj objawy pojawiają się w trzecim trymestrze i występują obustronnie. Dokładna przyczyna tego stanu nie jest poznana. Naukowcy przypuszczają, że jest on związany z zatrzymaniem wody w organizmie oraz interakcjami pomiędzy hormonami, co sprzyja powstawaniu obrzęków, które mogą lokalizować się także w tunelu nadgarstka. W przeciwieństwie do populacji ogólnej zespół cieśni nadgarstka w ciąży ustępuje w 85% przypadków w ciągu 2-4 tygodni po jej rozwiązaniu.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka powinno odbywać się stopniowo. Rozpoczyna się je od metod zachowawczych, a w razie niepowodzenia przechodzi się do metod operacyjnych. To, jak leczyć zespół cieśni nadgarstka jest uzależnione od stopnia nasilenia objawów podczas wizyty u lekarza.

Zespół cieśni nadgarstka – jak leczyć?

W leczeniu zespołu cieśni nadgarstka stosuje się różne metody.

• Szyny i ortezy stabilizujące nadgarstek – zakłada się je na noc i są polecane na początku leczenia w celu złagodzenia objawów.
• Dostawowe iniekcje z glikokortykosteroidów – jeden zastrzyk pozwala na ustąpienie objawów na okres około 10 tygodni.
• Doustne glikokortykosteroidy są mniej skuteczne niż zastrzyki i wiążą się z większym odsetkiem działań niepożądanych.
• Fizjoterapia – pozwala na zmniejszenie dolegliwości bólowych.
• Operacja – pozwala na całkowite wyleczenie choroby w 90% przypadków. Zalecana jest jako metoda pierwszej linii u pacjentów z cechami uszkodzenia nerwu pośrodkowego.

Jakie zabiegi rehabilitacyjne na zespół cieśni nadgarstka?

W sytuacji, gdy podejrzewasz u siebie zespół cieśni nadgarstka, rehabilitacja i fizjoterapia są dobrymi metodami na złagodzenie objawów bez konieczności stosowania leków. Pamiętaj jednak, że nie wyleczą one tej choroby i powinno się przedstawić swoje objawy lekarzowi.

Nawet gdy otrzymasz terapię na zespół cieśni nadgarstka, fizjoterapia jest dobrą metodą wspomagającą. Pomaga na uzyskanie lepszych wyników leczenia i poprawę motoryki ręki.

Leki na zespół cieśni nadgarstka

Jeżeli czytasz ten artykuł, bo podejrzewasz u siebie zespół cieśni nadgarstka, leki bez recepty są najlepszą metodą w doraźnym zwalczaniu dolegliwości bólowych. Spośród dostępnych specyfików to leki przeciwzapalne na zespół cieśni nadgarstka cechują się największą skutecznością. Warto sięgnąć po m.in. ibuprofen. Należy pamiętać, że jest to jedynie leczenie objawowe.

W przebiegu zespołu cieśni nadgarstka może dojść do uszkodzenia nerwu pośrodkowego, co może skutkować przetrwałymi parestezjami nawet po udanym zabiegu operacyjnym. Niektórzy pacjenci w takim przypadku odnoszą korzyść ze stosowania pregabaliny.

Zastrzyki – kiedy są zalecane?

Zastrzyk na zespół cieśni nadgarstka polega na dostawowej iniekcji glikokortykosteroidów. Leki te cechują się właściwościami przeciwobrzękowymi i przeciwzapalnymi, co zmniejsza dolegliwości bólowe. Jeden zastrzyk działa średnio 10 tygodni, ale może być powtórzony najwcześniej co 6 miesięcy. W przypadku nawrotu objawów po drugiej iniekcji zalecane jest rozważenie operacji.

Zespół cieśni nadgarstka – zabieg i operacja

Metoda inwazyjna jest skuteczna u 90% chorych na zespół cieśni nadgarstka. Operacja polecana jest pacjentom, których choroba jest zaawansowana i wiąże się ze znacznymi dolegliwościami. Do tej grupy zalicza się także chorych, u których leczenie zachowawcze nie przyniosło efektów lub objawy nawracają.

Zabieg to dekompresja kanału nadgarstka. Można ją wykonywać w sposób otwarty lub endoskopowo, są natomiast one równie skuteczne. Pacjenci odczuwają ulgę już po tygodniu od zabiegu, a po około 2 tygodniach mogą wrócić do wykonywania codziennych czynności.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie domowe

Oczekiwanie na wizytę u lekarza bywa uciążliwe, jeżeli odczuwasz dolegliwości i podejrzewasz u siebie zespół cieśni nadgarstka. Leczenie domowe jest w tym przypadku dobrym wyborem przed uzyskaniem profesjonalnej pomocy. Warto skorzystać z niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Nie przekraczaj jednak zalecanej dziennej dawki. Fizjoterapia również pomaga zminimalizować objawy. Pamiętaj, że leczenie domowe nie wyleczy zespołu cieśni nadgarstka.

Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka

Spośród dostępnych metod, którymi można leczyć zespół cieśni nadgarstka, ćwiczenia są jedyną, którą można wykonać całkowicie samodzielnie. Pomagają one w łagodzeniu objawów, natomiast długofalowo nie wyleczą one cieśni nadgarstka.

Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka:

1. Ustaw rękę prostopadle do ściany i dotknij ją opuszkami. Twój łokieć powinien być wyprostowany.
2. Nie odrywaj opuszków palców od ściany i jednocześnie dotknij nadgarstkiem ściany.
3. Teraz trzymając nadgarstek w jednym miejscu, obracaj ręką maksymalnie w prawo, a następnie w lewo.
4. Następnie wróć do pozycji z punktu pierwszego. Powtórz kilka razy to ćwiczenie.

Warto pamiętać, że nawet gdy rozpoczniesz terapię u lekarza na zespół cieśni nadgarstka, ćwiczenia w domu są doskonałą formą uzupełnienia leczenia i powinny być wykonywane równolegle. 

Maść – czy może pomóc w walce z objawami?

Mrowienia oraz ból palców są bardzo uciążliwymi objawami i powinny skłonić do wizyty u lekarza. Maść na zespół cieśni nadgarstka jest jednak dobrym sposobem na tymczasowe złagodzenie objawów. Warto zastosować popularne specyfiki stosowane w razie kontuzji. Mają one właściwości zarówno przeciwbólowe, jak i przeciwobrzękowe. Zastosować je powinno się nie tylko na bolące obszary, ale także na nadgarstek. 

Do czego może prowadzić nieleczony zespół cieśni nadgarstka?

Nieleczone schorzenie z czasem postępuje i może trwale uszkodzić nerw pośrodkowy. Powikłania zespołu cieśni nadgarstka skutkują nieodwracalną utratą funkcji mięśni unerwianych przez ten nerw oraz utratą czucia kciuka (tzw. zanik mięśni kłębu kciuka), palca wskazującego, pośrodkowego oraz części serdecznego. Prowadzi to do obniżenia zręczności chorej ręki oraz zespołu bólu przewlekłego.

Wyniki leczenia są bardzo dobre, gdyż aż do 90% pacjentów dobrze odpowiada na leczenie zachowawcze. Operacja zespołu cieśni nadgarstka ma potencjał wyleczenia choroby, natomiast u 1/3 pacjentów objawy mogą nawrócić.

Jak spać z zespołem cieśni nadgarstka?

Noc jest czasem szczególnie trudnym dla chorych na zespół cieśni nadgarstka. Jak spać, aby nie odczuwać dolegliwości? Przede wszystkim zaleca się unikanie pozycji, w których nadgarstki są zgięte lub uciśnięte. Nie powinno się ich zatem kłaść pod poduszką. Należy próbować trzymać je w pozycji wyprostowanej np. obok głowy w przypadku spania na boku.

W trakcie snu tracimy jednak świadomość, a nasze ciało przybiera różne pozycje krótko po zaśnięciu. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zastosowanie szyn lub ortez stabilizujących na nadgarstek. Pozwalają one odciążyć nadgarstek i utrzymać go w prawidłowej pozycji. 

Jak zapobiegać schorzeniu?

Do tej pory naukowcom nie udało się zidentyfikować jednego czynnika odpowiedzialnego za zespół cieśni nadgarstka. Jak zapobiegać więc tej chorobie? Warto zminimalizować ryzyko zachorowania poprzez:

• prawidłowe odżywianie (zapobiega to cukrzycy oraz otyłości),
• leczenie innych chorób towarzyszących,
• unikanie urazów nadgarstka,
• unikanie alkoholu.

Do zachorowania predysponuje m.in. płeć żeńska oraz starszy wiek. Są to tzw. czynniki niemodyfikowalne i nie można ich uniknąć.

Zespół cieśni nadgarstka – jaki lekarz zajmuje się tą przypadłością?

Schorzenie to wiąże się z uszkodzeniem nerwów, natomiast prowadzi do zaburzenia motoryki rąk oraz bólu. Pojawia się zatem pytanie – jak powinna wyglądać diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka? Przede wszystkim należy wiedzieć, że specjalistą, do którego trzeba się udać, jest ortopeda. To u niego otrzymać można prawidłową diagnozę i plan leczenia.

FAQ:

1. Czy zespół cieśni nadgarstka może się cofnąć?

Choroba może przebiegać z okresami zwiększonych i słabszych dolegliwości, ale cofnąć się może jedynie poprzez zastosowanie specjalistycznego leczenia.

2. Jaka orteza na zespół cieśni nadgarstka?

Preferowanym wyrobem medycznym są ortezy lub szyny unieruchamiające nadgarstek

3. Jakie badanie na zespół cieśni nadgarstka?

Najskuteczniejszym badaniem potwierdzającym zespół cieśni nadgarstka jest elektromiografia.

4. Jak sprawdzić, czy mam zespół cieśni nadgarstka?

Uciśnij nadgarstek od strony dłoniowej ręki przez 1 minutę. Pojawienie się drętwienia, mrowienia i bólu palców może sugerować zespół cieśni nadgarstka. W celu uzyskania diagnozy musisz jednak udać się do lekarza.

5. Czy zespół cieśni nadgarstka to choroba zawodowa?

Tak, zespół cieśni nadgarstka może być uznany za chorobę zawodową, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić niezaprzeczalnie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że wywołały go sposób wykonywania pracy lub czynniki szkodliwe dla zdrowia obecne w środowisku pracy.