Ból stawów to jedna z najczęstszych przypadłości w życiu każdego z nas. Bóle stawów różnią się intensywnością oraz czasem ich trwania. Czasami występują po przebudzeniu, czasami dopadają nas wieczorem lub nawet w nocy. Często są przemijające i wynikają z nadmiernego wysiłku fizycznego bądź też nieprawidłowo dobranego obuwia. Ponadto bóle stawów występują coraz częściej wraz z upływającymi latami. Wraz z wiekiem pogarszają się bowiem zdolności naszego organizmu do regeneracji. Nierzadko dochodzi też do autoimmunologicznego procesu zapalnego w naszych stawach. Kiedy należy zgłosić się z bólami stawów do reumatologa, a kiedy do ortopedy? Kiedy powinno myśleć się o chorobach reumatologicznych takich jak reumatoidalne zapalenie stawów bądź łuszczycowe zapalenie stawów?
Spis treści
Czym jest staw?
Staw to najogólniej rzecz ujmując struktura, która łączy dwie lub więcej kości. Stawy są potrzebne, aby nasz szkielet mógł się poruszać. To dzięki stawom możemy wykonywać precyzyjne ruchy takie jak chodzenie, pisanie czy malowanie. Zakres ruchów jest indywidualny dla każdego stawu – inne ruchy ma staw kolanowy, a inne staw krzyżowo-biodrowy. Warto również zaznaczyć, że stawy znajdują się nie tylko pomiędzy kośćmi obwodowymi, ale także kośćmi naszego kręgosłupa. Kręgosłup jest również połączony z naszą czaszką za pomocą stawów. Tym samym stawy są strukturą, która występuje w całym organizmie. Co warte zaznaczenia, pewne stawy są częściej atakowane przez konkretne choroby. Okazuje się również, że proces zwyrodnieniowy również ma pewne predyspozycje do atakowania konkretnych stawów. Kto więc powinien zgłosić się do reumatologa, a kto do ortopedy?
Od czego bolą stawy?
Przyczyny przewlekłych bólów stawów można podzielić na dwie główne grupy:
- choroby reumatologiczne o zazwyczaj autoimmunologicznym podłożu,
- choroby zwyrodnieniowe związane z “wyrobieniem się” stawu.
Warto również zauważyć, że stawy mogą boleć w przebiegu chorób infekcyjnych takich jak grypa. W takich przypadkach ból stawów, choć nierzadko mocno nasilony, przemija wraz ze zdrowieniem.
Kiedy bolą stawy, a w rodzinie występują choroby reumatologiczne
Ból stawów może być objawem choroby reumatologicznej. Warto zaznaczyć, że choroby te mają tendencję do rodzinnego występowania. Wynika to z faktu, że są w dużej mierze uwarunkowane genetycznie. Co to oznacza? Oznacza to, że jeżeli u naszej mamy lub wujka występuje choroba, taka jak reumatoidalne zapalenie stawów czy też łuszczycowe zapalenie stawów, to mamy podwyższone ryzyko zachorowania na te choroby. Nie oznacza to oczywiście, że na pewno na nie zachorujemy. Geny bowiem, choć stanowią punkt wyjściowy do zachorowania na omawiane choroby, nie są jedynymi czynnikami wywołującymi choroby reumatyczne.
Kiedy stawy bolą rano
Poranny ból stawów, szczególnie ze sztywnością poranną, nasuwa podejrzenie bólu zapalnego. Do innych cech bólu zapalnego należy ucieplenie stawu oraz jego zarumienienie. Warto też podkreślić, że ból zapalny zazwyczaj ustępuje pod wpływem ruchu. Stoi to w przeciwieństwie do bólu zwyrodnieniowego, który pod wpływem ruchu narasta. Ból zapalny zmniejsza się generalnie również pod wpływem zimna. Z kolei w przypadku bólu zwyrodnieniowego rozgrzanie stawu ma pewien mały efekt przeciwbólowy. Przyczyn bólu zapalnego może być wiele i są to między innymi reumatoidalne czy łuszczycowe zapalenie stawów.
Kiedy bólowi stawów towarzyszy gorączka
Gorączka i ból stawów to częste połączenie. Kiedy gorączka jest wysoka i trwa krótko, nasuwa podejrzenie popularnej grypy lub przeziębienia. Niemniej jednak, jeżeli nie występują inne objawy grypy, a ból się nasila, należy skonsultować się z reumatologiem. Gorączka lub stan podgorączkowy nierzadko towarzyszą chorobom takim jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Stilla czy też toczniowi. Należy jednak pamiętać, że gorączka najczęściej jest związana z chorobą infekcyjną i jeżeli stanowi ona główny objaw, to porady należy szukać u lekarza rodzinnego. Przeprowadzi on odpowiednią diagnostykę. Warto również zaznaczyć, że w przypadku wystąpienia gorączki nie zaszkodzi skonsultować się ze stomatologiem.
Kiedy ból stawów występuje przed 70 rokiem życia
Nie ma sztywnej granicy, od której choroby reumatologiczne przestają występować. Nie jest też tak, że ludzie bardzo młodzi nie chorują z powodu chorób reumatologicznych. Niemniej jednak młody wiek (<70 roku życia) skłania nas do myślenia o chorobach reumatologicznych. Przykładowo reumatoidalne zapalenie stawów występuje najczęściej w czwartej i piątej dekadzie życia. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa dotyka mężczyzn w okolicach dwudziestego roku życia. Choć przebieg chorób reumatologicznych jest zazwyczaj długi, a choroby towarzyszą nam całe życie, to pierwszy epizod pojawia się zazwyczaj w młodszym wieku.
Kiedy bolą stawy, a badania okresowe wyszły niezbyt dobrze
Badania okresowe mają często różny zakres. W ich skład najczęściej wchodzi morfologia krwi oraz badanie ogólne moczu. Często bada się również parametry wątrobowe, nerkowe oraz OB. W przypadku nieprawidłowych wyników powinniśmy je skonsultować z lekarzem rodzinnym. Niemniej jednak nierzadko zdarza się, że bólowi stawów towarzyszy niedokrwistość lub podniesione OB. Dlaczego tak się dzieje? Do niedokrwistości dochodzi w mechanizmie niedokrwistości chorób przewlekłych. Wynika on z podniesienia się stężenia cytokin prozapalnych we krwi oraz niedostatecznej produkcji erytrocytów. Podniesiony OB może wskazywać na istniejącą chorobę reumatologiczną. Pamiętaj jednak, że niedokrwistość, szczególnie występująca u mężczyzn, jest wskazaniem do diagnostyki przewodu pokarmowego.
Kiedy stawy bolą od zawsze
Pamiętaj, że nawet jeżeli ból stawów towarzyszy Ci od zawsze, to dalej warto rozpocząć diagnostykę tego bólu. Nowoczesne leki pozwalają na życie wolne od bólu. Równocześnie modyfikują one przebieg choroby, a tym samym pozwalają zachować sprawność na długie lata.