Wrzody żołądka i dwunastnicy to powszechny problem. Niestety, dalej dość powszechne jest przekonanie, jakoby powstawały one w wyniku stresu czy też zbyt szybkiego jedzenia. Kiedyś uznawane były za przewlekłą i niewyleczalną chorobę, a osoba dotknięta wrzodami musiała pogodzić się z obniżeniem jakości życia oraz jej powikłaniami. Postęp medycyny w ostatnich latach pozwolił na zidentyfikowanie przyczyn powstawania wrzodów żołądka, a tym samym wprowadzenie skutecznych terapii. Dzięki temu można skutecznie zapobiegać powstawaniu wrzodów trawiennych oraz je leczyć.
Spis treści
Wrzód żołądka – co to takiego?
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy manifestuje się pojawianiem się wspomnianych wrzodów. Wrzody żołądka są to ubytki w błonie śluzowej, które mają więcej niż pięć milimetrów średnicy. Do głównych przyczyn ich powstawania należą infekcja Helicobacter pylori oraz stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych takich jak aspiryna czy ibuprofen. Do rzadszych przyczyn powstawania wrzodów należą:
- palenie papierosów
- stosowanie glukokortykosteroidów
- zespół Zollingera-Ellisona
- infekcje wirusowe takie jak CMV
- nadczynność przytarczyc
- niektóre leki
- zespół rakowiaka
- sarkoidoza
- chemioterapia
- zwężenie dwunastnicy.
Należy zaznaczyć, że wśród przyczyn nie ma wspomnianych już sytuacji stresowych.
Jak objawiają się wrzody żołądka?
Klasycznym objawem wrzodów żołądka jest silny, gniotący ból w nadbrzuszu. Pojawia się on zazwyczaj po 1-3 godzinach po posiłku. Zdarza się, że towarzyszą mu nudności oraz wymioty. Szczególnie dotkliwe jest pojawianie się bólu w nocy, który nierzadko przerywa sen. Niestety zdarza się, że pierwszym objawem wrzodu żołądka jest krwawienie. Dochodzi wtedy do wymiotowania krwistą bądź fusowatą treścią. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia, a w przypadku jego wystąpienia należy pilnie zgłosić się na szpitalny oddział ratunkowy. Krwawienie z wrzodów żołądka może objawiać się też smolistymi stolcami. Dzieje się tak za sprawą trawienia hemoglobiny, czyli białka odpowiadającego za transport tlenu. Do rzadszych powikłań wrzodu trawiennego należy jego perforacja oraz zwężenie odźwiernika.
Helicobacter pylori – co to takiego?
Za główny czynnik ryzyka wystąpienia wrzodów żołądka uznaje się zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Ta gram-ujemna bakteria ma wiele różnych czynników zjadliwości takich jak zdolność do produkowania ureazy. Kolejnym ważnym czynnikiem wirulencji jest szereg adhezyn, cytotoksyn oraz rzęsek. Należy również zaznaczyć, że tylko u niektórych z zainfekowanych dochodzi do powstawania wrzodów. W świecie zachodnim stwierdza się obecność H. pylori u nawet 50% populacji, ale tylko jedna dziesiąta z zainfekowanych będzie miała objawy wrzodu trawiennego. Niemniej obecne rekomendacje sugerują, aby leczyć każdego, kto jest zarażony tą bakterią. Udowodniono bowiem, że Helicobacter pylori prowadzi nie tylko do powstawania wrzodów trawiennych, ale także raków i chłoniaków żołądka. Zauważono również, że infekcja ta może mieć udział w powstawaniu ogólnoustrojowych chorób takich jak immunologiczna plamica małopłytkowa.
Helicobacter pylori – jak zbadać i jak leczyć?
Wiele z testów, promowanych często jako “testy na helicobactera” można zrobić od ręki. Nie jest potrzebne skierowanie i wystarcza uiszczenie odpowiedniej opłaty. Duża część z dostępnych komercyjnie testów nie ma niestety zupełnie sensu. Na przykład badanie obecności przeciwciał na Helicobacter pylori nie wykaże, czy jesteśmy zakażeni, a jedynie wskaże, że mieliśmy kiedyś kontakt z tą bakterią. Należy zaznaczyć jednak, że nawet tych wartościowych testów nie warto wykonywać bez konsultacji z lekarzem. Interpretacja wyników, zarówno pozytywnych jak i negatywnych wymaga odpowiednio dużej wiedzy. Lekarz zaleci państwu odpowiednie przygotowanie do testu, które nierzadko wymaga odstawienia niektórych leków na kilka tygodni przed wykonaniem testu bądź gastroskopii. Pomoże to znaleźć również ewentualne wrzody żołądka.
Dlaczego leczenie należy skonsultować z lekarzem?
Niestety zdarza się, że pacjenci dowiadując się o zakażeniu Helicobacter pylori samodzielnie sięgają po antybiotyki z domowej apteczki. Takie działanie jest jednak szkodliwe. Zazwyczaj nie tylko nie prowadzi to do eradykacji tego patogenu, ale także do powstania oporności na dany antybiotyk. Obecnie w leczeniu H. pylori wykorzystuje się schematy wielolekowe, w skład których wchodzą dwa antybiotyki, sole bizmutu oraz inhibitory pompy protonowej. Tylko przeprowadzenie odpowiednio dobranego leczenia przed odpowiednio długi czas daje szansę na pozbycie się uciążliwości. Problemu zakażenia nie należy ignorować, ponieważ nieleczone zakażenie może prowadzić do omawianych już wrzodów żołądka oraz powstawania nowotworów.