Wodniak jądra (ang. hydrocele) jest schorzeniem, które objawia się powiększeniem się objętości moszny. Najpierw omówimy budowę jądra, gdyż jest to kluczowa wiedza, dzięki której zrozumiemy, na czym polega ta nieprawidłowość. Wydawać by się bowiem mogło, że jądro przykryte jest tylko skórą. Nic bardziej mylnego. Narząd ten znajduje się w całym szeregu innych „osłonek”, które są najczęściej swego rodzaju ścięgnami. Jedną z najważniejszych osłonek jest tak zwana osłonka pochwowa, która ma dwie główne warstwy: blaszkę ścienną oraz blaszkę trzewną. Pomiędzy tymi konkretnymi blaszkami może dochodzić do zbierania się płynu. To zjawisko jest główną przyczyną rozwijania się wodniaka jądra u nastolatków, mniejszych dzieci, a także osób w wieku dorosłym. Oprócz tego jest powodem powstawania wodniaka powrózka nasiennego.
Czy wodniak jądra u noworodka powinien być powodem do niepokoju? Jak leczyć tę przypadłość u maluchów i dorosłych? Te i inne kwestie omówimy w dzisiejszym artykule.
Spis treści
- Wodniak jądra – co to za schorzenie?
- Wodniak jądra – jak wygląda? Najczęstsze objawy
- Wodniak jądra – jak rozpoznać zmianę?
- Wodniak jądra – przyczyny
- Wodniak jądra u dziecka – jak wygląda?
- Wodniak jądra u noworodka – przyczyny
- Wodniak jądra u niemowlaka – co robić, gdy go zauważymy?
- Wodniak jądra u dorosłego mężczyzny
- Wodniak jądra – jak leczyć?
- Operacyjne leczenie wodniaka jądra
- Wodniak jądra – leczenie bezoperacyjne
- Farmakoterapia a wodniak jądra
- Wodniak jądra – operacja. Kiedy jest konieczna?
- Domowe sposoby leczenia wodniaka – czy to może się sprawdzić?
- Do czego może prowadzić nieleczony wodniak jądra?
- Wodniak jądra a płodność
- FAQ:
Wodniak jądra – co to za schorzenie?
Co to jest wodniak jądra? Najprościej rzecz ujmując, jest to stan, w którym pomiędzy błoną otrzewną a błoną ścienną osłonki jądra dochodzi do gromadzenia się płynu surowiczego. Wodniak prowadzi do bezbolesnego powiększenia się moszny, ale tylko z jednej strony. Jest to ważne, gdyż jądra tak naprawdę nie znajdują się bezpośrednio obok siebie, ale oddzielone są powięziami, które ograniczają występowanie płynu do poszczególnych segmentów. O ile nieprawidłowość ta pozostaje najczęściej bezbolesna, to może wiązać się z uczuciem ciężkości w mosznie.
Wodniak jądra – jak wygląda? Najczęstsze objawy
Objawy wodniaka jądra są bardzo charakterystyczne. Podstawowym symptomem jest powiększenie objętości moszny, przeważnie po jednej stronie. Małe nie dają znaków i często pozostają niezauważone. Większe jednak zazwyczaj wiążą się z pewnym dyskomfortem, zwłaszcza podczas chodzenia i biegania. Mogą również prowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak pogorszenie jakości życia seksualnego, bezpłodność czy nawet zanik jądra.
Wodniak jądra – jak rozpoznać zmianę?
Rozpoznanie wodniaka jądra powinno zawsze odbywać się pod okiem lekarza, który postawi diagnozę za pomocą wywiadu, badania fizykalnego oraz badania ultrasonograficznego (USG). O ile badaniem fizykalnym można stwierdzić charakter zmiany (to znaczy czy zwiększenie objętości moszny wynika z nagromadzenia płynu, czy innych chorób, np. obecności torbieli guzowatej), to nie możemy ustalić więcej na jego podstawie. Do pomocy wkracza wtedy badanie USG, dzięki któremu uwidaczniany wnętrze moszny i możemy zaobserwować płyn, który otacza jądro oraz wykluczyć inne ewentualne patologie. Badania laboratoryjne nie są niezbędne, choć w niektórych sytuacjach lekarz może zdecydować się na ich wykonanie, jeżeli inne symptomy wskazują na ich konieczność.
Wodniak jądra – przyczyny
Wodniaki jąder możemy podzielić na pierwotne oraz wtórne. Nazewnictwo to wynika z mechanizmu ich powstawania.
Jeżeli chodzi o tę pierwszą zmianę, jej przyczyny są najczęściej związane z wrodzonymi wadami budowy powrózka nasiennego – drożnym wyrostkiem pochwowym po zstąpieniu jądra. Powrózek nasienny jest złożoną strukturą męskiego organizmu składającą się z osłonek i struktur niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania jąder, takich jak nasieniowód, tętnice, żyły i nerwy. Wtórne wodniaki mają różną etiologię. Mogą być wynikiem zaburzenia naturalnie występującego płynu surowiczego, jego nadmierną produkcją lub być następstwem infekcji, urazu jądra bądź zabiegów, np. operacji żylaków powrózka nasiennego oraz operacji przepukliny pachwinowej. Nierzadko ich przyczyną rozwoju są również inne choroby urologiczne, takie jak m.in. nowotwór jądra czy jego zapalenie.
Wodniak jądra u dziecka – jak wygląda?
Choroba ta jest jedną z najczęściej występujących przypadłości chirurgicznych i urologicznych wśród dzieci, a sama zmiana ma postać przeważnie niebolesnego guza zlokalizowanego w okolicy pachwinowej.
Wodniak jądra u noworodka – przyczyny
Do wodniaka najczęściej dochodzi poprzez drożny wyrostek pochwowy powrózka nasiennego. Fizjologicznie jądra rozwijają się w jamie brzusznej, a następnie wraz z rozwojem zstępują do moszny. W procesie tym udział bierze również właśnie wyrostek pochwowy, który powinien zamknąć się w terminie porodu lub maksymalnie do drugiego roku życia dziecka. Jeżeli jego światło pozostanie drożne, to komunikuje się ono z jamą otrzewnową, co sprzyja spływaniu naturalnie występującego płynu surowiczego do moszny i rozwój wodniaka jądra. Warto zaznaczyć, że torbiel może uformować się już nawet przed porodem.
Wodniak jądra u niemowlaka – co robić, gdy go zauważymy?
Najważniejszą kwestią jest to, by zachować spokój – ponad 80% zmian ulega zanikowi w pierwszym lub na początku drugiego roku życia dziecka, gdy wyrostek pochwowy ulegnie zamknięciu, a zgromadzony płyn wchłonie się samoistnie. Zdarza się jednak, że w niektórych przypadkach może dojść do sytuacji, w której wodniak jądra u niemowlaka będą wymagać leczenia operacyjnego. Z zasady duże torbiele wymagają tego typu postępowania.
Wodniak jądra u dorosłego mężczyzny
Wodniak jądra może wystąpić u każdego dorosłego mężczyzny. Jest on najczęściej wtórny do innych chorób, takich jak filarioza, gruźlica i kiła. Innymi przyczynami są urazy w obrębie narządów płciowych oraz jako powikłania po operacji przepukliny pachwinowej. Wodniak jądra u dorosłego najczęściej odczuwany jest jako swego rodzaju „balonika z wodą” w mosznie. Nie jest on zazwyczaj duży – wyjątek stanowi ten wywołany filariozą, tropikalną chorobą pasożytniczą, gdzie może przybierać znaczne rozmiary. Pacjenci często odczuwają także dyskomfort, a nawet ból w podbrzuszu. Pamiętaj, że każda nieprawidłowość w obrębie jąder wymaga dokładnego badania fizykalnego oraz wykonania badań obrazowych. Nie diagnozuj się na własną rękę. Nowopowstałe masy w jądrach wymagają zawsze dodatkowych badań w celu wykluczenia procesów nowotworowych.
Wodniak jądra – jak leczyć?
Schorzenie to nie zawsze trzeba leczyć. Jeżeli zachodzi już taka konieczność, terapia może przebiegać w różnych postaciach, w zależności od wielkości torbieli oraz decyzji pacjenta. Ponadto metody dobierane są także do wieku chorego, u którego zdiagnozowany został wodniak jądra. Niemowlę przeważnie pozostaje jedynie pod obserwacją lekarską, dorośli mężczyźni natomiast nierzadko wymagają interwencji chirurgicznej, aby powrócić do całkowitego zdrowia.
Operacyjne leczenie wodniaka jądra
W przypadku tej patologii pacjent ma możliwość, aby poddać się operacji wodniaka jądra, która polega na nacięciu i zdrenowaniu zmiany. Co więcej, w razie stwierdzenia zamyka się światło wyrostka pochwowego, dzięki czemu torbiel nie odnawia się w przyszłości. Zabieg operacyjny ma wysoką skuteczność w leczeniu i zapobieganiu wodniakom jąder.
Wodniak jądra – leczenie bezoperacyjne
Jeżeli zmiana jest mała i bezproblemowa, nie musisz decydować się na jego operację. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić swoją decyzję. Niektórzy mężczyźni szukają bezoperacyjnych metod terapii wodniaka jądra. W nieco rzadszych przypadkach można defekt drenować za pomocą igły i strzykawki. Niestety, główną wadą tej metody jest fakt, że tak leczona torbiel naturalnie się odtwarza. Istnieje jednak możliwość następczego wstrzyknięcia substancji obliterującej, które wprawdzie jest skutecznie, ale za to dosyć bolesne.
Farmakoterapia a wodniak jądra
Leczenie antybiotykiem czy innym tego typu medykamentem w tej sytuacji nie przynosi rezultatów i zazwyczaj inicjuje się tę metodę w momencie, gdy zmiana jest następstwem innej choroby, np. zapalenia najądrza czy jądra.
Wodniak jądra – operacja. Kiedy jest konieczna?
Operacja wodniaka jądra u dorosłego mężczyzny jest preferowaną metodą leczenia, a jej przeprowadzenie jest uzasadnione, gdy torbiel staje się powikłana lub powoduje objawy. W przypadku wrodzonych zmian wykonuje się herniotomię, pod warunkiem że nie rozwiązują się one samoistnie. Wodniaki jądra nabyte natomiast znikają często, gdy podstawowy stan chorobowy (na przykład infekcja) zostanie wyeliminowany.
Domowe sposoby leczenia wodniaka – czy to może się sprawdzić?
W sytuacji stwierdzenia wodniaka jądra, domowe sposoby leczenia niestety nie istnieją. W przypadku dzieci zdarza się jednak, że schorzenie ustępuje samoistnie wraz z czasem, gdy w fizjologiczny sposób wyrostek pochwowy powrózka nasiennego się zamknie. Niemniej w innych przypadkach nie ma obecnie skutecznych metod leczenia torbieli w inny sposób niż zabieg operacyjny lub regularne drenowanie za pomocą igły. Pamiętaj natomiast, że jeżeli wodniak jest mały, to zabieg operacyjny może być odłożony w czasie.
Do czego może prowadzić nieleczony wodniak jądra?
Nieleczony wodniak jądra może niekiedy prowadzić do wystąpienia powikłań. Jest powodem występowania bólu oraz dyskomfortu w obrębie jąder. Ponadto dla wielu mężczyzn jest to wstydliwa przypadłość, która sprawia, że wycofują się oni z życia seksualnego. Jeżeli przybiera znaczne rozmiary, może powodować bezpłodność oraz atrofię jąder.
Wodniak jądra a płodność
Problem ten w przypadku braku interwencji lekarskiej może przyczynić się do bezpłodności. Spowodowane jest to uciskiem na powrózek nasienny, w którym biegną tętnice odżywiające jądra. Zmniejszenie dopływu krwi może zahamować spermatogenezę, czyli proces powstawania plemników. Tym samym konieczna jest wizyta u lekarza urologa i kompleksowe badanie jąder.
FAQ:
1. Jak wygląda wodniak jądra?
Wodniak jądra objawia się jako zazwyczaj bezbolesne powiększenie objętości moszny. Przy samodzielnym badaniu nie wyczuwa się najczęściej żadnych guzków ani zgrubień. Pamiętaj, że podczas samobadania jąder wyczuwalne jest palpacyjnie miękki najądrze i nie jest to patologia.
2. Czy wodniak jądra boli?
Torbiel ta jest bardzo często bezbolesna. Niemniej do objawów wodniaka jądra zaliczamy pewien dyskomfort w podbrzuszu. Dolegliwości bólowe mogą nasilać się wraz ze wzrostem jego rozmiarów i spowodowanym przez to uciskiem na powrózek nasienny.
3. Czy wodniak jądra może się wchłonąć?
Wodniak jądra może się samoistnie wchłonąć. Do takiej sytuacji dochodzi jednak raczej w przypadku dzieci niż dorosłych mężczyzn. Wynika to między innymi z faktu różnych mechanizmów, które prowadzą do rozwoju schorzenia.
4. Czy wodniak jądra jest niebezpieczny?
Wodniak jądra może prowadzić do bezpłodności, jeżeli jego duże rozmiary w znacznym stopniu uciskają naczynia krwionośne biegnące w powrózku nasiennym.