Reumatoidalne zapalenie stawów – choroba nie tylko stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów to dość częsta choroba, na którą chorują znacznie częściej kobiety niż mężczyźni. Na każdego chorego mężczyznę przypadają statystycznie trzy chore kobiety. Należy ona do grupy chorób autoimmunologicznych. Oznacza to, że w wyniku pewnych, niezrozumiałych dotąd procesów organizm atakuje własne tkanki bądź nawet organy. Wiadomo, że w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów palacze są znacznie bardziej narażeni na zachorowanie oraz ciężki przebieg tej choroby. Warto zaznaczyć, że choć w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów dotknięte są przede wszystkim stawy, to choroba ta może manifestować się w całym organizmie. Nieleczone zapalenie stawów prowadzi ostatecznie do zniszczenia ich struktury. Tym samym proces ten jest w pewnym momencie nieodwracalny. Czym jednak jest popularny RZS? Czy można go w ogóle leczyć? I czy jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę?

Reumatyzm – co to takiego?

Często spotykamy się z określaniem jakiegokolwiek bólu stawów mianem reumatyzmu. Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła choroba autoimmunologiczna. Charakterystyczną jej cechą jest symetryczne zajęcie stawów nadgarstkowych, śródręczno-paliczkowych oraz międzypaliczkowych bliższych. Choroba może również dotykać większych stawów takich jak staw kolanowy lub łokciowy. Należy jednak zaznaczyć, że wiele chorób, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych, może przebiegać z bólem stawów bądź kości. Zarówno osoby młode jak i starsze niejednokrotnie zgłaszają bóle, których źródłem są takie schorzenia jak:

• Choroba zwyrodnieniowa stawów – związana z przewlekłym działaniem obciążenia i swego rodzaju „wyrobieniem” się stawów i kości,
• Łuszczycowe zapalenie stawów – warto zaznaczyć, że obejmuje ono zazwyczaj inne stawy niż reumatoidalne zapalenie stawów,
• Zesztywniające zapalenie stawów – dotyka ono zazwyczaj młodych mężczyzn. Równocześnie objawy dotyczą częściej kręgosłupa niż stawów obwodowych,
• Reaktywne zapalenie stawów.

Dla chorób autoimmunologicznych dość charakterystyczne jest występowanie tak zwanego bólu zapalnego.

Ból zapalny – czyli jaki?

Reumatolodzy zadają wiele pytań, aby móc sprawnie rozróżnić ból zapalny od niezapalnego. Pomaga to w postawieniu  odpowiedniej diagnozy oraz zaproponowaniu skutecznego leczenia. Główną cechą bólu zapalnego jest fakt, że zmniejsza się on pod wpływem ruchu. I tak na przykład u osoby dotkniętej reumatoidalnym zapaleniem stawów często stwierdzamy, że po spacerze bądź „rozruszaniu się” dolegliwości bólowe zmniejszają się. Zupełnie inaczej jest u osób dotkniętych chorobą zwyrodnieniową stawów. Osoby takie będą preferowały bardziej siedzący styl życia, ponieważ poruszanie się będzie sprawiać im ból. Do innych cech bólu zapalnego należy również występowanie porannej sztywności, a staw nierzadko jest obrzęknięty i ucieplony.

Czy na RZS wystarczy zrobić test?

W niemalże każdym laboratorium możemy oznaczyć czynnik reumatoidalny. Nazwa ta może sugerować, że test ten wykrywa RZS. Tak jednak nie jest. Badanie to charakteryzuje się stosunkowo niską czułością oraz swoistością. Tym samym wynik pozytywny nie świadczy o tym, że mamy reumatoidalne zapalenie stawów, a wynik negatywny wcale go nie wyklucza. Wynika to z faktu, że czynnik reumatoidalny może być obecny w przypadku innych chorób tkanki łącznej, zakażeń, a nawet ciąży. Choć obecność czynnika reumatoidalnego jest negatywna rokowniczo, to nie warto wykonywać go na własną rękę.

Reumatoidalne zapalenie stawów atakuje nie tylko stawy

Reumatoidalne zapalenie stawów, jak sama nazwa wskazuje, jest chorobą, która atakuje głównie stawy. Niestety, jak każda choroba autoimmunologiczna, ma tendencję do uszkadzania również innych narządów. W przypadku RZS nierzadko dochodzi do zajęcia serca pod postacią zapalenia osierdzia, powstania zmian na zastawkach, a nawet przyspieszenia procesu miażdżycowego. Niejednokrotnie dochodzi również do rozwinięcia się zmian w płucach. Ich przykładami mogą być zapalenie opłucnej przebiegającej z wysiękiem bądź powstania guzków reumatoidalnych. Guzki te, na zdjęciu RTG nierzadko przypominają nowotwory płuc.

Suche oko a reumatoidalne zapalenie stawów

Warto również zaznaczyć, że RZS może wywołać wtórny zespół Sjögrena. Nierzadko dochodzi również do wtórnego zapalenia rogówki i twardówki. Tym samym może dojść do sytuacji, w której nasz narząd wzroku pogarsza się nie przez starość, a chorobę autoimmunologiczną.

Reumatoidalne zapalenie stawów – czy pozostaje tylko leczenie bólu

Niestety dość powszechna jest opinia, jakoby osobie cierpiącej na RZS pozostawały tylko leki przeciwbólowe oraz wcześniejsza emerytura. Współczesna medycyna dysponuje wieloma środkami takimi jak leki modyfikujące przebieg choroby. Należy do nich między innymi metotreksat, azatiopryna, sulfasalazyna i leflunomid. Leki te, stosowane codziennie, spowalniają przebieg choroby oraz – pośrednio – redukują objawy bólowe. W ostatnich latach wprowadzono również leczenie biologiczne lekami takimi jak infliksimab czy rituksimab. Tym samym znacząco poprawiło się życie osób, u których terapia lekami klasycznymi była nietolerowana bądź nieskuteczna.

Czy mając reumatoidalne zapalenie stawów mogę mieć dzieci?

Wiele młodych kobiet, które cierpią z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów zadaje sobie pytanie, czy przekreśla to ich plany macierzyńskie. Należy zaznaczyć, że na szczęście tak nie jest. Ciąża niejednokrotnie łagodzi przebieg tej przewlekłej choroby. Warto jednak podkreślić, że powinno się zgłosić plany macierzyńskie lekarzowi. Zdecyduje on o zmianie leków na takie, które są nieszkodliwe w ciąży lub zmodyfikuje dawkę obecnie stosowanych medykamentów. Nie należy również zapominać, że w przypadku terapii metotreksatem nie należy zachodzić przez minimum trzy miesiące po zakończeniu przyjmowania leków. Dla leflunomidu czas ten jest dłuższy i wynosi dwa lata.