Rak żołądka należy do grupy chorób nowotworowych, które powstają w naszym przewodzie pokarmowym. Choć częstość występowania raka żołądka sukcesywnie spada w ostatnich latach, to sam rak żołądka dalej pozostaje trudnym przeciwnikiem. Jest on piątym najczęściej występującym nowotworem na świecie. Jest równocześnie trzecią przyczyną zgonów z powodów chorób nowotworowych. W Polsce występuje nieco rzadziej niż w innych rejonach – jest siódmym najczęstszym nowotworem u mężczyzn, ale u kobiet nie znajduje się w pierwszej dziesiątce najczęściej rozpoznawanych nowotworów.
Jednym z głównych problemów w diagnostyce, a następnie w leczeniu raka żołądka jest fakt, że przez długi czas pozostaje on bezobjawowy lub daje tylko skąpe objawy. Sprawia to, że często jest wykrywany na zaawansowanym etapie, podczas którego możliwości leczenia są zdecydowanie ograniczone. Co należy wiedzieć o raku żołądka? Czy są jakieś metody, które mogą nas przed nim uchronić? Czy dobre wyniki badań krwi sprawiają, że możemy wykluczyć raka żołądka? W poniższym artykule postaramy się opisać objawy oraz diagnostykę raka żołądka.
Spis treści
Czym jest rak żołądka?
Rak żołądka jest to choroba nowotworowa, która wywodzi się z tkanki nabłonkowej naszego żołądka. Choroba nowotworowa polega na tym, że nasze własne komórki i tkanki dzielą się w sposób niekontrolowany oraz nieograniczony. Komórki są to swego rodzaju cegiełki, które budują nasz organizm, a upakowane w organy mają ściśle określone funkcje. W normalnych warunkach nasz organizm ma względnie stałą ilość komórek, które sprawnie spełniają swoje zadania. Niestety, w wyniku pewnych zaburzeń na poziomie materiału genetycznego komórek oraz zaburzeń układu odpornościowego dochodzi do nieograniczonego podziału komórek. Sprawia to, że dochodzi do rozwinięcia się nowotworu, a w przypadku tkanki nabłonkowej – raka. Raki są również z definicji złośliwe – oznacza to, że mają one zdolność do tworzenia przerzutów w innych narządach.
Skąd bierze się rak żołądka?
Nowotwory powstają w wyniku szeregu zaburzeń genetycznych – część z nich jest dziedziczna, a część powstaje w trakcie naszego życia. Czynniki, które predysponują dany organ do nowotworzenia określa się mianem kancerogenów. Nie inaczej jest w przypadku raka żołądka. Przyczyn raka żołądka upatruje się w:
- czynnikach żywieniowych takich jak spożywanie dużej ilości wędzonych oraz puszkowanych potraw, wędlin konserwowanych azotanami, zbyt niskiego spożycia świeżych warzyw oraz owoców, a tym samym braku witaminy A i C,
- otyłości, wysokiemu spożyciu kalorii oraz refluksowi żołądkowo-przełykowemu,
- zakażeniu H. pylori – przede wszystkim długotrwałemu oraz nieleczonemu,
- grupie krwi A – podnosi ryzyko zachorowania na raka żołądka,
- paleniu papierosów,
- spożywanie dużych ilości alkoholi, szczególnie wysokoprocentowych takich jak wódka czy koniak,
- występowaniu chorób autoimmunologicznych takich jak choroba Addisona-Biermera,
- czynnikom genetycznym – stosunkowo rzadką postać raka żołądka stanowi rodzinny rak żołądka.
Warto również zaznaczyć, że rak żołądka występuje nawet dwa razy częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Jak objawia się rak żołądka?
Rak żołądka ma zazwyczaj skryty przebieg. Zdarza się, że we wczesnych etapach choroby pacjenci mogą odczuwać zgagę bądź pogorszenie apetytu. Objawom tym towarzyszy także dyspepsja – jest to uporczywy ból w nadbrzuszu, którego nie da się powiązać z problemami kardiologicznymi. Próba leczenia zachowawczego nie przynosi poprawy, co skłania lekarza do wykonania gastroskopii. Niemniej jednak choroba najczęściej ujawnia się na średniozaawansowanym etapie. Wtedy pacjenci zgłaszają się z utratą masy ciała, bólami w nadbrzuszu, nudnościami, a nawet krwawymi wymiotami. Zdarza się również, że u pacjenta utrata ciała jest tak zaawansowana, że mówimy o kacheksji. Dochodzi do utraty nie tylko tkanki tłuszczowej, ale także mięśniowej. Warto także zaznaczyć, że w raku żołądka nierzadko dochodzi do rozwinięcia się niedokrwistości (anemii). Niemniej jednak występowanie lub niewystępowanie anemii nie wyklucza ani nie potwierdza procesu nowotworowego, gdyż jej przyczyn jest bardzo wiele.
Jak lekarz stawia rozpoznanie raka żołądka?
Podejrzenie raka żołądka stawia się na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta. Następnie konieczne jest wykonanie gastroskopii. Badanie to polega na wprowadzeniu giętkiej sondy przez usta do żołądka pacjenta. Podczas badania lekarz ogląda śluzówkę żołądka oraz w razie potrzeby pobiera wycinki do badania histopatologicznego pod mikroskopem. To właśnie ono decyduje o rozpoznaniu raka żołądka. Należy pamiętać, że do gastroskopii konieczne jest pozostawanie na czczo. Badanie gastroskopowe uzupełnia się o badanie tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MR) oraz endoskopowe badanie ultrasonograficzne. Pozwalają one na określenie głębokości naciekania nowotworu, a tym samym jego zaawansowania. Jest to bardzo ważna część diagnostyki onkologicznej ponieważ od jej wyniku zależy sposób leczenia pacjenta oraz jego rokowanie.
Na chwilę obecną nie zaleca się wykonywania przesiewowej gastroskopii u osób bez czynników ryzyka rozwinięcia się raka żołądka.
Co z markerami nowotworowymi raka żołądka?
Co jakiś czas przez media przetaczają się informacje o nowym teście, który ma wykryć kilka albo i nawet kilkanaście rodzajów raka. Choć takie doniesienia rozbudzają wiele nadziei, to niestety zazwyczaj ani markery nowotworowe użyte w teście nie są nowe, ani sam test nie ma większej wartości. Markery nowotworowe nie są bowiem obecnie uznanym sposobem na stuprocentowe rozpoznanie nowotworu tylko na podstawie ich obecności. Nie oznacza to jednak, że są zupełnie nieprzydatne. Wprost przeciwnie. Markery nowotworowe są dość ważne w trakcie pogłębionej diagnozy oraz samego procesu leczenia. W przypadku raka żołądka wykonuje się badania poziomu markera CEA oraz Ca 19-9. Nie zalecamy jednak wykonywania tych badań na własną rękę w formie prewencji. Pamiętaj, że zarówno wynik negatywny tego badania nie wyklucza obecności raka żołądka, jak i wynik pozytywny nie potwierdza występowania nowotworu.