Rak prostaty a łagodny przerost prostaty – jaka jest zależność?

Łagodny rozrost prostaty (w anglojęzycznym skrócie – BPH), nazywany potocznie również łagodnym przerostem prostaty, jest jedną z najczęstszych przypadłości dotykających mężczyzn po pięćdziesiątce. Łagodny rozrost prostaty charakteryzuje się dolegliwościami związanymi z oddawaniem moczu a nawet jego zastojem. Co warto zauważyć, u niektórych mężczyzn nawet niewielki rozrost prostaty może dawać dość przykre objawy. Nie ma bardzo ścisłego związku pomiędzy wielkością prostaty a objawami z dolnych dróg moczowych. Świadomość problemu łagodnego rozrostu prostaty znacząco wzrosła w ostatnich latach. Ponadto możliwości leczenia zachowawczego, czyli z wykorzystaniem leków, poprawiły się znacząco. Przerost prostaty dotyka w mniejszym lub większym stopniu niemalże każdego mężczyzny. Czym jednak jest ten rozrost? Dlaczego prostata rośnie i czemu ma to wpływ na oddawanie moczu? Rak prostaty a łagodny przerost prostaty – jaka jest między nimi zależność? W poniższym artykule postaramy się nieco przybliżyć problematykę zbyt dużej prostaty. Skupimy się na czynnikach ryzyka oraz objawach tej choroby. Leczenie oraz diagnostykę omówimy w jednym z nadchodzących artykułów.

Czym jest rozrost prostaty? Dlaczego nazwa przerost jest w tym kontekście niepoprawna?

Łagodny rozrost prostaty określa zjawisko nienowotworowego zwiększenia się ilości komórek stercza. Tym samym prowadzi to do powiększenia się całego gruczołu. Popularna nazwa łagodny przerost prostaty nie jest poprawna, gdyż oznaczałaby zwiększenie rozmiaru poszczególnych komórek. W tym przypadku dochodzi jednak do zwiększenia ich ilości – rozmiary poszczególnych komórek pozostają prawidłowe. Rolę i budowę stercza opisywaliśmy w jednym z naszych artykułów. Sama etiologia rozrostu prostaty pozostaje nie do końca poznana. Wiadomo jednak, że głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na BPH pozostaje rosnący wiek. Łagodny rozrost prostaty dotyka bowiem około połowy sześćdziesięciolatków i aż dziewięćdziesiąt procent mężczyzn po siedemdziesiątym roku życia. W patogenezie łagodnego rozrostu prostaty uwzględnia się przede wszystkim rolę testosteronu. Testosteron, pod wpływem enzymu zwanego 5-alfa-reduktazą, przekształcany jest do dihydrotestosteronu. Ten ostatni powoduje z kolei mnożenie się komórek stercza. Wydaje się, że czynnikiem spustowym do powiększania się prostaty jest utrata równowagi pomiędzy umieraniem starych komórek, a tworzeniem nowych. Należy jednak podkreślić, że łagodny rozrost prostaty nie jest chorobą nowotworową. 

Kto ma szczególnie wysokie ryzyko zachorowania na łagodnego rozrostu prostaty (BPH)?

Głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na łagodny rozrost prostaty jest rosnący wiek. Nie możemy jednak na niego wpłynąć, ani odwrócić czasu. Wykazano również, że czynniki genetyczne odgrywają niemałą rolę w patogenezie BPH. Tym samym mężczyźni, których ojcowie i wujkowie skarżyli się z powodu łagodnego rozrostu prostaty, mają znacznie większe ryzyko zachorowania. Do innych czynników ryzyka należy otyłość oraz zespół metaboliczny. Na szczęście są to czynniki modyfikowalne, co oznacza, że można na nie pozytywnie wpłynąć. Wykazano również, że poprawa kontrolowania cukrzycy koreluje pozytywnie ze zmniejszeniem dolegliwości związanych z BPH. Warto również zauważyć, że regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko zachorowania na łagodny rozrost prostaty. Tym samym zdrowy styl życia pomaga chronić naszą prostatę przed nadmiernym powiększaniem się. 

Na jakie objawy skarżą się mężczyźni z łagodnym rozrostem prostaty?

Objawy łagodnego rozrostu prostaty wynikają przede wszystkim z ucisku na cewkę moczową. Ucisk ten prowadzi do niepełnego opróżniania pęcherza moczowego.

Do głównych objawów łagodnego rozrostu prostaty należą:

• opóźnione oddawanie moczu – chorzy zauważają, że muszą odczekać chwilę, zanim mocz zacznie wypływać,
• oddawanie moczu z wysiłkiem – oddawanie moczu nie powinno wiązać się z  uczuciem wysiłku czy też potrzebą “wypychania”,
• słaby przepływ moczu – mężczyźni często zauważają, że mocz wypływa kroplami, a nie strumieniem,
• częste parcie na mocz,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego,
• potrzeba częstszego wstawania w nocy celem opróżnienia pęcherza moczowego,
• parcia naglące.

Warto również zaznaczyć, że łagodny rozrost prostaty może doprowadzić do sytuacji, w której światło cewki moczowej jest zwężone do tego stopnia, że mocz nie może wcale odpływać. Nagłe zamknięcie cewki moczowej powoduje zwykle bolesny zastój moczu. Kiedy zastój moczu rozwija się przez dłuższy czas jest zazwyczaj bezbolesny. Należy podkreślić, że zastój moczu jest bardzo groźną przypadłością, która może prowadzić do uszkodzenia nerek.

• 

Czy łagodny rozrost prostaty może “przejść” w raka?

Jest to jedno z najczęściej zadawanych pytań. Rak prostaty a łagodny przerost prostaty są chorobami, które mogą dawać podobne objawy. Nic dziwnego, łagodny rozrost prostaty może budzić sporo lęku oraz wiązać się z troską o przyszłość. Wykazano jednak, że łagodny rozrost prostaty nie podnosi ryzyka raka prostaty. Ponadto łagodny rozrost prostaty nie jest stadium przednowotworowym. Rak prostaty nie rozwija się na podstawie łagodnego rozrostu prostaty. Nie oznacza to jednak, że mężczyzna z BPH nie może zachorować na raka prostaty. Choroby te mogą występować równolegle do siebie. Rak prostaty może rozwinąć się więc zarówno w prostacie w pełni zdrowej, jak i w prostacie, w której doszło do rozrostu. Tym bardziej bardzo ważnym jest, aby w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów związanych z oddawaniem moczu zgłosić się do lekarza. Przeprowadzi on stosowną diagnostykę oraz zaproponuje odpowiednie leczenie.

Czy objawy łagodnego rozrostu prostaty można ignorować?

Wielu mężczyzn wstydzi się wymienionych wyżej objawów. Czują się przez nie staro lub niemęsko. Należy jednak zaznaczyć, że łagodny rozrost prostaty jest problemem powszechnym. Warto jednak skonsultować nasze przypadłości z lekarzem. Szkoda przecież ograniczać swoją aktywność życiową i zawodową z powodu objawów, które za sprawą leków można skutecznie łagodzić. Równocześnie leczenie łagodnego rozrostu prostaty minimalizuje ryzyko ostrych powikłań takich jak zastój moczu. Nie warto również leczyć się na własną rękę, ponieważ promowane w telewizji preparaty dostępne bez recepty często nie mają udowodnionego działania.