Choć nierzadko spotykamy się z reklamami środków, które mają odpowiadać za detoksykację
naszego organizmu, to nasza natura wyposażyła nas w potężne narzędzia do samooczyszczania. Są to nerki, wątroba, a także płuca oraz najprawdopodobniej śledziona i nabłonek układu pokarmowego. Nerki są to parzyste narządy, które odpowiadają za filtrowanie naszej krwi oraz produkcję moczu. Mocz powstaje w wyniku wybiórczego przesączania naszej krwi. Nerki nie są prostą błoną filtracyjną, ale odpowiadają też za zwrotne wchłanianie takich ważnych budulców dla naszego organizmu jak aminokwasy czy glukoza. Nerki odpowiadają również za regulowanie naszej gospodarki sodowej, potasowej oraz wapniowej. Co może być dla wielu z nas zaskakujące, są one również kluczowe dla produkcji krwi! Gdzie znajdują się więc nerki oraz jaki mają kształt? Jakie są funkcje i właściwości nerek? Czy chore nerki to problem tylko dla nefrologa? Czy urolog może leczyć nerki? I czy w razie utraty ich funkcji pozostaje tylko dializoterapia?
Spis treści
Nerki – dwie ważne „fasolki”
Nerki człowieka mają kształt fasolkowaty. Te brunatnofioletowe struktury mają zazwyczaj od
dziesięciu do dwunastu centymetrów. Nerka prawa leży nieco niżej od nerki lewej. Jest to związane z faktem, że po prawej stronie znajduje się dość duża wątroba. Nerki zazwyczaj występują parzyście, choć zdarza się, że niektórzy z nas mają trzy nerki. Nie jest to patologia sama w sobie, ale zdarza się, że odpływ moczu z takich nerek jest utrudniony. Na górnym biegunie nerek znajdują się nadnercza. Te mało znane struktury odpowiadają przede wszystkim za syntezowanie hormonów.
Nerki – kontrola nie tylko objętości krwi
Funkcje i właściwości nerek są bardzo rozległe. Głównym zadaniem nerki jest kontrolowanie objętości krążącej krwi. Dzieje się tak za pomocą oddawania moczu. Jak już wcześniej wspomniałem, mocz powstaje w wyniku przesączania krwi. Tym samym dochodzi do „ściągania” wody z organizmu. Dzięki temu ilość krwi krążącej zmniejsza się. Między innymi dzięki temu mechanizmowi nerki kontrolują ciśnienie tętnicze krwi. Ponadto nerki odpowiadają za regulowanie stężenia sodu i potasu. Te dwa pierwiastki mają dość sztywne normy, w których powinny występować w naszym ustroju. Co wcale nie jest oczywiste, nerki odpowiadają za produkcję krwinek czerwonych w naszym organizmie. Dzieje się tak za sprawą erytropoetyny, czyli hormonu, który pobudza nasz szpik kostny do hematopoezy. Dlatego też w przypadku pacjentów z niewydolnością nerek dochodzi do powstania niedokrwistości.
Z czego wynika choroba nerek?
Przyczyn chorób nerek jest wiele. Nieco upraszczając, możemy podzielić niewydolności nerek na ostre uszkodzenie nerek oraz przewlekłą niewydolność nerek. Do ostrego uszkodzenia nerek dochodzi zazwyczaj na tle zmniejszenia objętości krwi krążącej, uszkodzenia nefronów bądź zastoju moczu. Przewlekła niewydolność nerek powstaje z reguły na tle istniejącej cukrzycy, nadciśnienia tętniczego lub kłębuszkowych zapaleń nerek. Te dwa procesy odróżnia przede wszystkim fakt, że w przypadku ostrego uszkodzenia nerek funkcja tych organów może wrócić do normy. W przypadku przewlekłej niewydolności nerek proces ich uszkodzenia jest postępujący, a co gorsze – trwały. O przewlekłej chorobie nerek mówimy wtedy, kiedy wartości naszego GFR utrzymują się poniżej 60ml/min przez przynajmniej trzy miesiące. Szacuje się, że nawet od 10 do 14% populacji choruje na przewlekłą chorobę nerek.
Nerki – czy leczymy tylko lekami?
W ostatnich latach medycyna osiągnęła bardzo duże postępy w leczeniu chorób nerek. Funkcje i właściwości nerek mogą zostać znacząco poprawione dzięki nowoczesnym lekom immunosupresyjnym. Są one wykorzystywane na przykład w terapii kłębuszkowych zapaleń nerek. Poprawa leczenia cukrzycy i nadciśnienia tętniczego sprawiają, że progresja w
przewlekłej niewydolności nerek jest znacząco wolniejsza. Nefrolodzy, lekarze rodzinni oraz
kardiolodzy dysponują ponadto lekami z grupy statyn, które spowalniają proces miażdżycowy.
Pomocne jest również stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych takich jak inhibitory konwertazy angiotensyny (np. peryndopryl) czy też sartany (np. walsartan). Należy jednak zaznaczyć, że przyczyną przewlekłej choroby nerek mogą być również schorzenia typowo urologiczne.
Kiedy problem urologiczny szkodzi nerkom
Nasze nerki i układ moczowo-płciowy możemy porównać do naszych domowych rynien. Moczowody przypominają rynny, a pęcherz moczowy zbiornik na deszczówkę. W przypadku uszkodzenia któregokolwiek z elementów, dojdzie do zastoju wody, a w naszym organizmie do zastoju moczu. Zastój moczu jest niebezpieczny i pogarsza funkcję nerek. Do głównych przyczyn zastoju moczu należą między innymi:
- łagodny rozrost prostaty,
- odpływ pęcherzowo-moczowodowy,
- kamica nerkowa,
- pęcherz neurogenny,
- rak pęcherza moczowego,
- rak prostaty.
Warto również zaznaczyć, że przebieg przewlekłej choroby nerek jest nierzadko podstępny i powolny. Podobnie choroby, takie jak łagodny rozrost prostaty, mogą przez długi czas pozostawać niewykryte, a co gorsza – nieleczone. Choć do rozwoju przewlekłej choroby nerek na tle schorzeń urologicznych dochodzi dość rzadko, to osoby, które chorują z powodu niewydolności nerek mają bardzo często towarzyszące choroby urologiczne.