Bez wątpienia wątroba to jeden z najważniejszych organów w ciele człowieka. Niestety, jak każdy narząd, także wątroba może zostać uszkodzona. Przyczyn jej uszkodzenia jest bardzo dużo. Nasza wątroba jest najczęściej uszkadzana przez alkohol oraz wirusy, które wywołują wirusowe zapalenia wątroby. Do innych, nieco rzadszych przyczyn uszkodzenia wątroby zaliczamy stosowanie leków takich jak paracetamol, prawokomorową niewydolność serca czy też stłuszczeniową chorobę wątroby. Znacznie rzadziej myślimy o wątrobie jako o organie zajętym przez proces autoimmunologiczny. Choć choroby autoimmunologiczne wątroby zdarzają się dość rzadko, to są one często bardzo poważne. Sprawna diagnostyka i szybko wprowadzone leczenie pozwala na zachowanie prawidłowej funkcji tego narządu. Czym jednak jest wątroba? Jakie choroby autoimmunologiczne mogą ją atakować? I czy zapalenie dróg żółciowych może prowadzić do marskości wątroby?
Spis treści
Wątroba – duży organ o wielkiej funkcji
Wątroba to największy organ w ciele człowieka. Zdrowa i niepowiększona waży nawet półtora kilograma (dla porównania serce waży od 300 do 500 gramów). Kształtem przypomina nieco półścięte jajko. Znajduje się ona pod kopułą przepony, zaraz pod prawym płucem i nad prawą nerką. Składa się ona z czterech płatów, które zbudowane są z sześciennych komórek zwanych hepatocytami. Hepatocyty odpowiadają za cały szereg procesów, który sprawia, że ludzka wątroba jest funkcjonalna. Zwyczajowo kojarzymy wątrobę z procesem trawienia. Nie jest to skojarzenie złe. Wątroba odpowiada jednak nie tylko za produkcję żółci. Wiemy, że to do niej trafia krew żylna z jelit, która pełna jest życiodajnych składników odżywczych. Wątroba odpowiada za ich magazynowanie oraz za syntezowanie białek i cholesterolu. Jest także jest swego rodzaju punktem nadawania i przyjmowania paczek. To w wątrobie cholesterol jest wysyłany do organów za pomocą LDL, a także to ona odpowiada za przyjmowanie cholesterolu krążącego we krwi pod postacią HDL. Wątroba odpowiada również za syntezę całego spektrum białek, takich jak na przykład albuminy. Ich obniżone stężenie jest często pierwszym sygnałem, że funkcja wątroby jest nieprawidłowa.
Wątroba – naturalne źródło detoksykacji i magazyn witamin
Nerki oraz wątroba wspólnie z nerkami tworzy jedyną w swoim rodzaju drużynę, która oczyszcza krew. Wątroba metabolizuje leki oraz toksyny, które mogłyby być szkodliwe dla naszego organizmu. Odpowiada ona za trawienie alkoholu oraz chronienie naszego organizmu przed potencjalnie szkodliwymi substancjami znajdującymi się w pożywieniu. Wątroba odpowiada ponadto za magazynowanie wielu witamin, które są rozpuszczalne w tłuszczach – A, D, E oraz K. Ponadto regularnie budowany przez nią glikogen ułatwia naszemu organizmowi utrzymywanie odpowiedniego stężenia glukozy we krwi.
Kiedy organizm zaczyna atakować własne organy
Niestety, wątroba, jak każda inna tkanka, może paść ofiarą naszego własnego układu odpornościowego. Niektóre z chorób reumatologicznych, takie jak toczeń czy też twardzina układowa mogą manifestować się podniesieniem parametrów wątrobowych. Rzadko jednak zdarza się, żeby choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy łuszczycowe zapalenie stawów atakowały wątrobę. Główne choroby autoimmunologiczne, które dotykają wątrobę to autoimmunologiczne zapalenie wątroby oraz pierwotne zapalenie dróg żółciowych.
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby jest przewlekłym i nieustępującym samoistnie procesem uszkadzającym wątrobę. Naukowcy wciąż poszukują czynnika wywołującego tę chorobę. Prawdopodobnie podobnie jak w innych chorobach autoimmunologicznych kluczową rolę w patogenezie odgrywa mieszanka genów, przebytych chorób oraz oddziaływania środowiska. Wiemy jednak, że w jej przebiegu dochodzi do podniesienia stężenia jednej z frakcji białek. Choroba ta dotyka znacznie częściej kobiet. Na każdego chorującego mężczyznę przypadają średnio cztery chore kobiety. Przebieg tej choroby jest zazwyczaj bezobjawowy, a główne symptomy mogą być niespecyficzne. Najczęściej mamy do czynienia z przewlekłym zmęczeniem oraz okresami zaostrzeń i remisji. Rozpoznanie tej choroby jest trudne i wymaga przeprowadzenia specjalnych badań laboratoryjnych oraz zebrania dogłębnego wywiadu. Leczenie polega na abstynencji alkoholowej oraz stosowaniu glikokortykosteroidów.
Pierwotne zapalenie dróg żółciowych
Pierwotne zapalenie dróg żółciowych jest nieco tajemniczą jednostką chorobową. Przebiega ono z niszczeniem drobnych wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Uszkodzenie tychże dróg prowadzi do cholestazy, czyli zastoju żółci. Zastój żółci jest źródłem uszkodzenia wątroby i narastania jej marskości oraz powstawania nadciśnienia wrotnego. Objawy, podobnie jak w przypadku autoimmunologicznego zapalenia wątroby, są często nieobecne. Nie oznacza to jednak, że funkcja wątroby nie ulega pogorszeniu. Często na pierwszy plan wysuwa się przewlekłe zmęczenie, świąd skóry lub nieustająca suchość jamy ustnej. Rozpoznanie, podobnie jak w przypadku autoimmunologicznego zapalenia wątroby, opiera się o dogłębnie zebrany wywiad oraz badania laboratoryjne. Nierzadko wykonuje się biopsję wątroby, która pozwala ocenić przyczynę dolegliwości oraz stan tego narządu. Aż 90% cierpiących na pierwotne zapalenie dróg żółciowych to kobiety. Jak wspomniałem, choroby autoimmunologiczne wątroby mają niespecyficzne objawy. W razie podejrzenia jej u siebie, warto zasięgnąć rady lekarza.