Biegunki występują często i są bardzo nieprzyjemne. Mogą przytrafić się każdemu i o każdej porze roku. Wokół biegunek oraz ich leczenia narosło wiele mitów, które niestety utrudniają często dojście do zdrowia. Warto podkreślić, że biegunka, jak każda inna choroba, powinna być odpowiednio diagnozowana i co ważniejsze – prawidłowo leczona. Choć ostra biegunka należy zazwyczaj do chorób lekkich i samoograniczających się, to zdarza się, że powoduje ona powikłania. Nie należy więc ignorować biegunki a także warto zapoznać się z podstawowymi zasadami ochrony przed pojawieniem się biegunki.
W poniższym artykule postaramy się skupić na biegunce ostrej.
Spis treści
Czym jest biegunka?
Odpowiedź na to pytanie może wydawać się oczywista. Nic bardziej mylnego. Niezrozumienie, czym jest biegunka wynika z faktu, że każdy człowiek oddaje stolec z różną częstością. Niemniej jednak uznaje się, że prawidłowe jest oddawanie stolca do trzech razy dziennie i nie rzadziej niż dwa-trzy razy w tygodniu. Biegunka jest to oddawanie dużych ilości nadmiernie luźnego stolca więcej niż trzy razy dziennie. Warto jednak zaznaczyć, że niektóre osoby naturalnie oddają cztery stolce dziennie. O ile nie wiąże się to z jakimś dyskomfortem, a stolec jest prawidłowo uformowany (tj. nie jest płynny) to nie mówi się wtedy o biegunce.
Biegunkę możemy podzielić na
- ostrą – trwa do 14 dni
- podostrą/przetrwałą, czyli taką, która trwa od 14 do 30 dni
- przewlekłą – trwa powyżej 30 dni
Skąd się bierze ostra biegunka?
Większość przypadków ostrej biegunki związana jest z infekcją wirusową bądź bakteryjną. Cała gama wirusów takich jak kalciwirusy, norowirusy czy też rotawirusy mogą wywoływać biegunki. Takim biegunkom wirusowym często towarzyszom objawy takie jak katar, kaszel czy gorączka. Nieco rzadszą, choć również częstą przyczyną ostrych biegunek są infekcje bakteryjne. Na czele bakterii, które wywołują biegunki infekcyjne wysuwają się takie bakterie jak E. coli, Campylobacter jejuni, Shigella. Zdarzają się także biegunki wywołane chorobami pasożytniczymi takimi jak Giardia lamblia, która wywołuje lambliozę. Częstą przyczyną ostrych biegunek są także tak zwane intoksykacje, czyli spożycie wytworzonej wcześniej przez bakterię toksyny. Takie intoksykacje zdarzają się w przypadku nieprawidłowo przechowywanej śmietany, ryżu czy też produktów mięsnych. Zdarza się także, że ostra biegunka pojawia się w przypadku popełnienia błędu żywieniowego np. wypicia mleka przez osobę z nietolerancją laktozy.
Jakie są objawy biegunki?
Podstawowym objawem biegunki jest oddawanie nadmiernej ilości luźnego stolca. W przypadku ostrej biegunki często pojawiają się bóle brzucha, nieco rzadziej biegunce towarzyszom wymioty. Klasyczna ostra biegunka trwa zazwyczaj do kilku dni i ma charakter samoograniczający się. Oznacza to, że objawy same ustępują po krótkim czasie trwania. Zdarza się, że w stolcu pojawia się śluz bądź krew. Pojawienie się krwi powinno nas zaniepokoić oraz skłonić do wizyty u lekarza. Biegunkom infekcyjnym wywoływanym przez wirusy często towarzyszom objawy z górnych dróg oddechowych takie jak katar czy kaszel. W skrajnych przypadkach biegunka może doprowadzić do odwodnienia, które wymaga odpowiedniego nawodnienia. Warto zaznaczyć, że biegunki w krajach rozwijających się są główną przyczyną zgonów wśród dzieci.
Jak leczyć biegunkę w domowych warunkach?
Podstawową zasadą leczenia biegunki, zarówno w warunkach domowych, jak i ambulatoryjnych jest odpowiednie nawodnienie. Dobrym wyborem jest czysta woda, a także słodka i słaba herbata. Lepszym wyborem są doustne środki nawadniające. Można je zakupić w aptece bądź wykonać samemu.
Oto przepis na domowy środek nawadniający:
- litr wody
- płaska łyżeczka soli
- osiem płaskich łyżeczek cukry
- sok z cytryny
Następnie dobrze wymieszaj.
Znacznie gorszym wyborem w przypadku domowego leczenia biegunki będą rosoły, napoje typu cola oraz inne gazowane napoje. Nie nawadniają one w odpowiedni oraz dostateczny sposób. Pamiętaj też, że ostra biegunka nie jest przeciwwskazaniem do przyjmowania pokarmów. Wprost przeciwnie. Powrót apetytu jest dobrym czasem do przyjęcia posiłku. Powinniśmy wybierać wtedy produkty możliwie lekkie takie jak białe pieczywo czy kleiki ryżowe.
Ostra biegunka – jakich leków używać?
Istnieje wiele leków przeciwbiegunkowych dostępnych bez recepty. Korzyści z ich stosowania są niestety często wątpliwe bądź niewielkie. Leki te nie są bowiem wolne od skutków ubocznych. Przyjrzyjmy się najczęściej stosowanym lekom oraz preparatom w ostrych biegunkach:
- leki o charakterze zapierającym takie jak loperamid. Są skuteczne, niemniej jednak ich nadmierne spożywanie może prowadzić do pojawienia się polekowej biegunki,
- racekadotryl – jest lekiem przeciwsekrecyjnym który sprawia, że w jelicie cienkim wydziela się mniej wody oraz elektrolitów,
- węgiel – lek używany od wielu lat w leczeniu biegunek. Niestety ostatnie badania nie potwierdziły jego skuteczności w ograniczaniu ostrej biegunki,
- diosmektyt – środek aktywnie skracający czas trwania biegunki
- probiotyki – bardzo korzystne oraz stosunkowo bezpieczne.
Pamiętaj jednak, aby przyjmować leki na biegunkę zgodnie z zaleceniami Twojego lekarza prowadzącego. Nieumiejętne oraz nadmierne stosowanie leków na biegunkę może bowiem prowadzić do rozwinięcia się różnego rodzaju powikłań.
Co z antybiotykami w biegunkach?
Biegunki są często wywoływane przez bakterie. Stąd dość logicznym wydawałoby się, że zastosowanie antybiotyku w biegunce pozwoli na skrócenie czasu jej trwania. Tak jednak nie jest. Zastosowanie antybiotyku w biegunce powoduje bowiem rozpad bakterii, wolnienie z nich toksyn i paradoksalnie wydłuża często czas trwania choroby. Ponadto biegunki mają często etiologię wirusową czy też intoksykacyjną, a wtedy antybiotyki nie mają nawet możliwości zadziałać. Antybiotyki stosuje się w krwistej biegunki z wysoką gorączką, a także u noworodków poniżej trzeciego miesiąca życia. Stosuje się je także w przypadku biegunki podróżnych.
Jak uchronić się przed biegunką?
Podstawowowe metody zapobiegania biegunkom to:
- mycie rąk oraz ich częsta dezynfekcja,
- dbanie o czystość w kuchni,
- unikanie spożywania surowych jajek, ostryg i innych owoców morza,
- picie pasteryzowanego mleka,
- przegotowywanie wody,
- noszenie maseczek oraz odpowiednia dezynfekcja pomieszczeń w przypadku choroby współdomownika,
- używanie innych desek oraz noży do krojenia warzyw/owoców i innych desek oraz noży do krojenia surowego mięsa,
- niemycie kurczaka przed jego gotowaniem/smażeniem. Mycie powoduje rozprzestrzenienie bakterii z powierzchni mięsa wraz z kroplami wody na kran i okolice, w którym przygotowuje się jedzenie. Łatwo wtedy o przypadkowe spożycie bakterii. Smażenie i gotowanie skutecznie zabijają drobnoustroje.
A co, jeżeli ostra biegunka trwa długo?
Przejście biegunki ostrej w biegunkę przewlekłą nie jest rzadkością w świecie medycyny. Jeżeli biegunka trwa u Ciebie dłużej niż 14-21 dni – zgłoś się do gastroenterologa. Konieczne jest bowiem przeprowadzenie odpowiednich badań oraz znalezienie przyczyny długotrwałej biegunki. Przyczyny te omówimy w nadchodzących artykułach.