Polimialgia reumatyczna – objawy, przyczyny, leczenie

Polimialgia reumatyczna to choroba reumatologiczna, charakteryzująca się bólem i sztywnością szyi, barków oraz okolicy bioder. Najczęściej występuje ona u osób rasy białej po 50. roku życia. Polimialgia należy do chorób związanych ze stanem zapalnym w organizmie i charakteryzuje się podwyższonym CRP, zwiększeniem aktywności fosfatazy alkalicznej (ALP) i przyspieszonym OB. Rozpoznanie tej przypadłości bywa trudne, gdyż jest ona często mylona z innymi schorzeniami, np. z reumatoidalnym zapaleniem stawów. W tym artykule powiemy, czym jest polimialgia reumatoidalna, jakie są jej objawy i jak się ją leczy.

Polimialgia reumatyczna – co to jest?

Co to jest polimialgia? W skrócie jest to choroba z grupy tzw. układowych chorób tkanki łącznej, która, mimo że jest przewlekła, może być skutecznie kontrolowana za pomocą odpowiedniej terapii medycznej i zmian w stylu życia.

Zapoznanie się ze specyfiką tej przypadłości jest kluczowe dla rozpoznania objawów i podjęcia odpowiedniego leczenia. Oto kilka kluczowych informacji, które pomogą lepiej zrozumieć, co to jest polimialgia reumatyczna.

• Polimialgia to zapalna choroba reumatyczna, która powoduje ból i sztywność mięśni, zwłaszcza w okolicach szyi, obręczy barkowej i obręczy miednicznej.
• Dokładna przyczyna polimialgii nie została poznana.
• Choroba ta może być skutecznie leczona za pomocą glikokortykosteroidów.
• W przebiegu polimialgii reumatycznej u niektórych pacjentów mogą pojawić się objawy olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic, świadczące o rozwoju tego schorzenia.

Polimialgia reumatyczna – objawy

Polimialgia reumatyczna to choroba, która może znacząco wpływać na jakość życia, dlatego też ważne jest wczesne rozpoznanie jej symptomów. Jak objawia się polimialgia reumatyczna? Dolegliwości wymienione poniżej pojawiają się nagle – od jednego dnia do dwóch tygodni.

• Ból mięśni – zlokalizowany głównie w okolicach obręczy barkowej i biodrowej, a także, szyi oraz ud. Zazwyczaj jest symetryczny, czyli obejmuje zarówno prawą, jak i lewą stronę jednocześnie. Może być intensywny i utrudniać codzienne funkcjonowanie.
• Sztywność mięśni – sztywność jest najbardziej odczuwalna rano oraz po okresach bezruchu. Przeważnie trwa powyżej 45 minut.
• Bezsenność – ból utrudnia zasypiania i może wybudzać w nocy.
• Osłabienie mięśni – pacjenci zgłaszają osłabienie w zakresie siły mięśniowej, ale dokładne badanie lekarskie zwykle nie wykazuje znacznego odchylenia od normy.
• Zmęczenie i złe samopoczucie – pacjenci często odczuwają chroniczne zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku. Dotyczy ono ponad połowy chorych.
• Utrata apetytu i wagi – niektóre osoby doświadczają spadku masy ciała i braku apetytu.
• Gorączka – w większości przypadków jest niewielka. Nawracająca wysoka gorączka jest z kolei częściej identyfikowana z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic, które niektórzy z autorów uznają za bardziej nasiloną postać polimialgii reumatycznej.
• Obniżony nastrój – długotrwałe dolegliwości bólowe mogą prowadzić do depresji i obniżonego nastroju.
• Obrzęki obwodowe – mogą lokalizować się w okolicy kostek lub dłoni.

Rozpoznanie tych symptomów jest kluczowe dla wdrożenia prawidłowego leczenia polimialgii. Objawy mogą być mylone z innymi schorzeniami, takimi jak np. reumatoidalne zapalenie stawów, dlatego ważna jest konsultacja z lekarzem w celu postawienia właściwej diagnozy.

Polimialgia reumatyczna – jakie badania należy wykonać?

Ważnym elementem rozpoznania tego stanu chorobowego są charakterystyczne objawy bólowe i uczucie sztywności. Należy jednak wykonać dodatkowe badania, aby postawić trafną diagnozę. Jakie parametry sprawdza się w diagnostyce polimialgii reumatycznej?

• Morfologia krwi obwodowej – charakterystyczna jest niedokrwistość normocytarna (obniżona hemoglobina, ale MCV w zakresie normy) i podwyższony poziom płytek krwi.
• OB, czyli odczyn Biernackiego – inaczej zwany odczynem opadania krwinek czerwonych. W przypadku polimialgii reumatycznej jest zazwyczaj podwyższony >40 mm/h.
• CRP, czyli białko C-reaktywne – świadczy o obecności procesu zapalnego w organizmie. Ono również jest zazwyczaj podwyższone.
• Markery reumatologiczne, takie jak przeciwciała przeciwjądrowe (ANA), czynnik reumatoidalny (RF), przeciwciała przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (anty-CCP Ab) – są zazwyczaj ujemne.
• USG – pomaga wykazać stan zapalny toczący się w obrębie obręczy kończyny górnej, a następnie ocenić odpowiedź na leczenie. Wśród badań obrazowych stosuje się również niekiedy rezonans magnetyczny.

Polimialgia reumatyczna – przyczyny

Dokładne czynniki prowadzące do rozwoju tego schorzenia wciąż pozostają niejasne. Naukowcy zidentyfikowali kilka czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju tej polimialgii. Przyczyny wyróżnione przez nich przedstawiamy poniżej.

• Czynniki genetyczne – istnieją dowody na to, że polimialgia reumatyczna może mieć podłoże genetyczne. Osoby, w których rodzinach występowały choroby autoimmunologiczne, są bardziej narażone na rozwój polimialgii. Allel HLA-DRB1*04 w 67% koreluje z tą przypadłością.
• Czynniki immunologiczne – zaburzenia układu odpornościowego mogą odgrywać kluczową rolę. Schorzenie to często wiąże się z nieprawidłową reakcją układu immunologicznego, który atakuje własne tkanki. Coraz częściej podnosi się temat zaburzeń mikrobioty jelitowej.
• Infekcje – niektóre badania sugerują, że różne infekcje mogą prowadzić do rozwoju polimialgii reumatycznej. Najczęściej wymienia się parwowirusa B-19 oraz wirusa Epstein-Barr (EBV).

W skrócie etiologia tego problemu jest złożona i wieloczynnikowa. Badania nadal trwają, aby lepiej zrozumieć mechanizmy prowadzące do tej choroby i tym samym poprawić metody diagnostyki oraz leczenia.

Polimialgia reumatyczna – nowotwór. Czy istnieje jakieś powiązanie?

Polimialgia reumatyczna i nowotwór to dwie odrębne jednostki chorobowe. Najnowsze badania wykazały, że zachorowanie na polimialgię nie zwiększa ryzyka wystąpienia nowotworu, chociaż opinie na ten temat wśród badaczy są podzielone.

Warto jednak zauważyć, że niektóre objawy polimialgii reumatycznej, takie jak przewlekłe zmęczenie i ból mięśni, czasem nakładają się na objawy niektórych nowotworów, co może utrudniać diagnozę. Z tego powodu konieczne jest wykonanie badań krwi przed postawieniem rozpoznania polimialgii, aby wykluczyć proces nowotworowy.

Polimialgia reumatyczna – leczenie

Leczenie tej choroby jest ważne dla poprawy jakości życia pacjentów. Na szczęście dostępne terapie są bardzo skuteczne i szybko pomagają wrócić do zdrowia. Jakie metody stosuje się w leczeniu polimialgii reumatycznej?

• Glikokortykosteroidy – leki immunosupresyjne, które są podstawowymi i najskuteczniejszymi medykamentami. Najczęściej przyjmuje się prednizon w formie doustnej przez okres 12 miesięcy.
• Suplementy wapnia i witaminy D – aby przeciwdziałać możliwym skutkom ubocznym długotrwałego stosowania kortykosteroidów, często zaleca się suplementację tych dwóch związków.
• Fizjoterapia – regularne ćwiczenia i fizjoterapia mogą pomóc w utrzymaniu ruchomości stawów i wzmocnieniu mięśni.

Polimialgia reumatyczna – dieta zalecana pacjentom

Nie ma ścisłych zaleceń dietetycznych dla chorych na polimialgię reumatyczną. Modyfikacja jadłospisu jest jednak niezbędna z powodu przewlekłego przyjmowania sterydów. Terapia glikokortykosteroidami może powodować utratę kości i mięśni oraz zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca posterydowa. Ponadto prowadzi ona także do zwiększenia masy ciała poprzez zwiększone gromadzenie tłuszczu trzewnego oraz powoduje nadciśnienie tętnicze. Na co zatem warto zwrócić uwagę, układając dietę?

• Wzbogacenie jadłospisu w wapń i witaminę D – ze względu na ryzyko osteoporozy związane z długotrwałym stosowaniem kortykosteroidów, ważne jest spożywanie produktów bogatych w wapń (mleko, jogurty, sery) oraz witaminę D.
• Ograniczenie spożycia sodu – z uwagi na nadciśnienie, maksymalnie 1,5 g/dzień.
• Ograniczenie spożywania pokarmów wysoce przetworzonych – takie produkty są zazwyczaj wysokokaloryczne i bardzo smaczne, co często prowadzi do nadmiernej podaży tłuszczu, cukru i soli oraz mniejszego spożycia błonnika, białka, witamin i minerałów. Powoduje to dysregulację w zakresie gospodarki insuliny i glukozy, dodatkowo nasilając ryzyko wystąpienia cukrzycy.
• Pokarmy bogate w białko – zaleca się przyjmowanie 1-1,5 g białka na kilogram masy ciała dziennie w celu zapobiegania sarkopenii, czyli utracie masy mięśniowej.

Polimialgia reumatyczna – rehabilitacja

Rehabilitacja odgrywa ważną rolę w zarządzaniu objawami polimialgii reumatycznej i poprawie jakości życia pacjentów. Obejmuje ona szereg metod terapeutycznych, które pomagają w redukcji bólu, poprawie ruchomości stawów i wzmocnieniu mięśni. Do najpopularniejszych technik rehabilitacyjnych i fizjoterapeutycznych należą:

• ćwiczenia rozciągające – regularne rozciąganie pomaga zmniejszyć sztywność mięśniową i poprawić zakres ruchu w stawach,
• ćwiczenia wzmacniające – wzmacnianie mięśni, zwłaszcza w okolicach dotkniętych bólem, pomaga w stabilizacji stawów i poprawie funkcjonalności;
• terapia manualna – masaże i inne techniki manualne mogą być stosowane w celu zminimalizowania napięcia mięśniowego i złagodzenia bólu,
• hydroterapia – ćwiczenia w ciepłej wodzie są szczególnie korzystne dla pacjentów z polimialgią reumatyczną, ponieważ wysoka temperatura pomaga rozluźnić mięśnie i zredukować ból.

Współpraca z doświadczonym fizjoterapeutą jest istotna dla osiągnięcia jak najlepszych wyników terapeutycznych.

Nieleczona polimialgia reumatyczna – jakie może mieć konsekwencje?

Polimialgia jest przypadłością, która bardzo dobrze odpowiada na zastosowane leczenie. Nieleczona polimialgia reumatyczna może mieć konsekwencje takie jak:

• zwiększone ryzyko zawału mięśnia sercowego i chorób sercowo-naczyniowych z powodu przewlekłego stanu zapalnego w organizmie,
• zwiększone ryzyko zapaleń stawów, szczególnie wśród osób, które na polimialgię zachorowały w młodszym wieku.

Jeżeli podejrzewasz u siebie polimialgię reumatyczną, warto umówić się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu. Możesz również od razu udać się na konsultację reumatologiczną, podczas której doświadczony specjalista reumatolog kompleksowo oceni objawy i postawi diagnozę.

FAQ:

1. Czym jest polimialgia reumatoidalna?

Jest to choroba zapalna objawiająca się bólem i sztywnością szyi, barków oraz okolicy bioder. Polimialgia często powiązana jest z inną przypadłością, jaką jest olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic. Mogą pojawić się one u chorego równocześnie albo jedna po drugiej.

2. Czy chory na polimialgię powinien stosować dietę?

Polimialgia reumatyczna to schorzenie, które wymaga użycia glikokortykosteroidów. Są to leki, które mogą przyczyniać się do utraty kości i mięśni oraz zaburzeń metabolicznych. Aby uniknąć tych powikłań lub spowolnić ich rozwój, pacjent powinien zmodyfikować odpowiednio swój jadłospis.

Źródła:

1. Acharya S, Musa R. Polymyalgia Rheumatica. [Updated 2024 Feb 25]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537274/
2. Pfeifer EC, Crowson CS, Major BT, Matteson EL. Polymyalgia Rheumatica and its Association with Cancer. Rheumatology (Sunnyvale). 2015;Suppl 6:003. doi:10.4172/2161-1149.S6-003
3. Esteves, G. P., Mazzolani, B. C., Smaira, F. I., Mendes, E. S., de Oliveira, G. G., Roschel, H., Gualano, B., Pereira, R. M. R., & Dolan, E. (2022). Nutritional recommendations for patients undergoing prolonged glucocorticoid therapy. Rheumatology advances in practice, 6(2), rkac029. https://doi.org/10.1093/rap/rkac029