Polimialgia reumatyczna – co musisz wiedzieć o tej chorobie?

Ból wśród osób starszych i ich rodziny jest niestety często brany za coś nieoderwalnie związanego z procesem. Nierzadko uznaje się, że „starość musi boleć”. Czasami chorzy nie zgłaszają bólu ponieważ uznają, że ból ten i tak nie zostanie wyleczony. Sprawia to, że diagnostyka bólu u osób starszych często nie dochodzi do skutku. Jest to postępowanie zdecydowanie błędne postępowanie, które nie tylko prowadzi do znaczącego obniżenia jakości życia, ale często samo to życie skraca. Jednym z czołowych przykładów chorób przebiegających z bólem wśród osób po 50 roku życia jest polimialgia reumatyczna (nie mylić z podobnie brzmiącą fibromialgią). Choroba ta przebiega z długim i uciążliwym bólem. Co ważne, jest to choroba, którą można skutecznie leczyć. Efekty leczenia polimialgii reumatycznej są często spektakularne.  

Czym jest polimialgia reumatyczna?

Polimialgia reumatyczna jest to choroba charakteryzująca się bólem oraz sztywnością karku, szyi, obręczy barkowej oraz obręczy kończyn dolnych. Jest to choroba zapalna dotykająca przede wszystkim osoby po 50. roku życia o białym kolorze skóry. Obecnie uważa się, że w patogenezie tego schorzenia bierze udział cały szereg cytokin prozapalnych. Wydaje się także, że u osób chorych na polimialgię reumatyczną dochodzi do zmniejszenia liczby zdrowych limfocytów B krążących we krwi.

Skąd się bierze polimialgia reumatyczna?

Warto podkreślić, że na chwilę obecną nie wiadomo do końca, co wywołuje polimialgię reumatyczną. Wiemy z pewnością, że dużą rolę, jak w każdej chorobie reumatologicznej, odgrywają czynniki genetyczne. Badania wskazują także, że sporą rolę w rozwoju choroby mogą odgrywać czynniki infekcyjne. Przebycie chorób wywoływanych przez np. M. pneumoniae czy też wirusa EBV może predysponować do rozwoju polimialgii reumatycznej. Istnieją także podejrzenia, że choroba uchyłkowa jelit oraz zmiany w mikrobiocie jelit mogą prowadzić do rozwoju tej choroby.

Jakie są objawy polimialgii reumatycznej?

Podstawowym objawem polimialgii reumatycznej jest ból obręczy barkowej oraz ból obręczy biodrowej. Są to najczęściej bóle mięśniowe oraz stawowe. Bólom nierzadko towarzyszy uczucie sztywności, które jest najbardziej nasilone w godzinach porannych. Choroba rozwija się stosunkowo szybko i towarzyszą jej najczęściej takie objawy jak: utrata apetytu, męczliwość, utrata masy ciała czy też bezsenność.

Jasne kryteria choroby – łatwa diagnoza? Niekoniecznie.

Polimialgię reumatyczną diagnozuje się, gdy są spełnione wszystkie poniższe warunki:

• ból trwa przynajmniej miesiąc i obejmuje minimum dwa poniższe obszary obejmujący szyja, barki, obręcz miedniczna,
• pojawienie się sztywności porannej, która trwa przez ponad godzinę,
• dochodzi do szybkiej reakcji na leczenie glikokortykosteroidami,
• chory ma ponad 50 lat,
• OB wynosi u pacjenta ponad 40,
• a także wykluczono inne choroby wywołujące podobne objawy.

O ile pierwsze pięć „myślników” jest stosunkowo proste do stwierdzenia, o tyle wykluczenie innych chorób wywołujących podobne objawy może być trudne. Chorób dających podobne objawy może być dość sporo. Tym samym lekarz reumatolog może zdecydować się na wykonanie u Ciebie dodatkowych badań. Do badań tych najczęściej należą: oznaczenie poziomu CRP, czynnika reumatoidalnego, morfologii, oznaczenie stężenia wapnia i potasu we krwi. Konieczna może być także konsultacja u lekarzy specjalizujących się w innych dziedzinach medycyny.

Polimialgia reumatyczna – jak się ją leczy?

Podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu polimialgii reumatycznej jest prednizon. Jest to lek z grupy glikokortykosteroidów. Z reguły leczenie zaczyna się od mniejszych, suboptymalnych dawek, by następnie zwiększać dawkę prednizonu. Choć objawy polimialgii reumatycznej ustępują stosunkowo szybko, to samo leczenie wymaga długotrwałej terapii. Zdarza się, że w przypadku nietolerancji lub niezadowalających efektów leczenia lekarz wspólnie z pacjentem decyduje o włączeniu do leczenia metotreksatu.

Co do zasady sterydy przyjmuje się rano.

Wiele pacjentów zastanawia się, czy może przenieść dawkę swojego leku na wieczór. Co do zasady glikokortykosteroidy przyjmuje się rano. Dlaczego? Działanie to ma na celu imitowanie naturalnego cyklu wydzielania sterydów przez nasz organizm. Stężenia kortyzolu są bowiem najwyższe właśnie w godzinach porannych. Zdarza się, że silny ból w nocy skłania lekarza do „rozbicia” dawek i przeniesienia części prednizonu na wieczór. Jest to jednak sytuacja rzadka i wymuszona wspomnianym bólem. Pamiętaj też, że nie należy zwiększać ani zmniejszać dawki przyjmowanych przez siebie sterydów na własną rękę. Należy również zaznaczyć, że nie wykazano do tej pory, jakoby inne formy podawania sterydów wiązały się z mniejszą ilością skutków ubocznych glikokortykosteroidów.

Kontrola leczenia i kontrola ewentualnych skutków ubocznych

Leczenie polimialgii reumatycznej jest stosunkowo długie i musi trwać przez przynajmniej dwanaście miesięcy. Przez ten czas konieczne będą wizyty kontrolne oraz wykonywanie rutynowych badań laboratoryjnych. Podczas wizyt kontrolnych lekarz będzie się Ciebie pytał między innymi o natężenie bólu w ostatnim czasie. Aby trafnie udzielić odpowiedzi na to pytanie pomocne może być prowadzenie dzienniczków, gdzie będziesz zapisywał/a natężenie bólu w konkretne dni. Podczas leczenia ważna jest także kontrola ewentualnych skutków ubocznych stosowania glikokortykosteroidów. Mierz ciśnienie tętnicze krwi przynajmniej kilka razy w miesiącu. Lekarz może także zdecydować o wykonaniu u Ciebie badań w kierunku cukrzycy oraz dyslipidemii. Podczas leczenia ważna będzie także odpowiednia profilaktyka osteoporozy.

Polimialgia reumatyczna a olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic

Choroby te nierzadko współwystępują. Oznacza to, że osoba, która choruje na polimialgię reumatyczną często zapada także na olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic. Wydaje się obecnie, że choroby te, choć mają inne objawy, to mają wspólny mechanizm. Warto zaznaczyć, że zasady diagnozowania olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic oraz polimialgii reumatycznej mogą wydawać się na pierwszy rzut oka dość podobne. Obie uwzględniają bowiem wiek oraz wysokość OB. W obu chorobach mamy też do czynienia ze stosunkowo szybką odpowiedzią kliniczną na zastosowane leczenie pod postacią glikokortykosteroidów. Sprawia to, że niektórzy badacze zaczynają uznawać obie te choroby za jedną, ale występującą pod różnymi postaciami. Nie zmienia to jednak zupełnie zasad postępowania w przypadku pojawienia się objawów.

Ból u osób starszych nie tylko odbiera radość życia, ale też skraca samo życie

Ból to bardzo duży problem wśród osób po 50 roku życia. Warto podkreślić, że wpływa on nie tylko na znacznie obniżenie jakości życia. Ból mięśniowy czy też stawowy realnie powoduje obniżenie aktywności fizycznej. Niedobór aktywności fizycznej utrudnia leczenie chorób takich jak cukrzyca czy też nadciśnienie tętnicze i może prowadzić do zmniejszenia masy mięśniowej oraz zwiększać ryzyko groźnego w skutkach upadku. Nie ignoruj swoich objawów –zgłoś się do specjalisty. Leczenie może bowiem znacząco poprawić jakość i długość Twojego życia.